Posoborowe zmiany w Kościele katolickim

„Nowa teologia” sprowadziła wiarę do poziomu emocji – jest ona w tym ujęciu jedynie mglistym „uczuciem religijnym, którego treścią jest absolut” (św. Pius X, encyklika Pascendi). Postawa ta jest konsekwencją wyznawanego przez modernistów agnostycyzmu, negującego możliwość poznania istnienia i przymiotów Boga w oparciu o rzeczy widzialne.

Nowa teologia całkowicie miesza oba porządki. Jak pisze o. de Lubac: „Naturalne pragnienie nadprzyrodzoności pochodzi z ustawicznego działania w nas Boga, który stwarza naszą naturę tak samo jak łaska jest ustawiczną czynnością Boga tworzącego w nas porządek moralny. Oba porządki – natury i łaski – zawierają wszystkie warunki potrzebne do tego, byśmy mogli osiągnąć nadprzyrodzony cel”.

Według „nowej teologii” rodzaj ludzki nigdy nie utracił swej – wynikającej ze stworzenia na obraz i podobieństwo Boże – wzniosłej godności. Chrystus, który poprzez akt Wcielenia zjednoczył się „w pewien sposób” z każdym człowiekiem, przez swą śmierć nie spłacił Ojcu długu zaciągniętego przez grzeszną ludzkość, a jedynie w pełni „objawił człowieka jemu samemu”, przypominając mu o miłości Bożej i wielkiej godności, której świadomość zatracił.

„Jeśli chodzi o dzieci zmarłe bez chrztu (...) wielkie miłosierdzie Boga, który pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni i miłość Jezusa do dzieci, która kazała Mu powiedzieć «Pozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie» (Mk 10,14), pozwalają nam mieć nadzieję, że istnieje jakaś droga zbawienia dla dzieci zmarłych bez chrztu” (KKK § 1261).

„Jako Kongregacja Nauki Wiary odpowiadamy w tej sprawie, że inne tytuły Maryi lepiej wyrażają Jej znaczenie, podczas gdy formuła «Współodkupicielka» mocno odbiega od języka Biblii i Ojców Kościoła, przez co rodzi nieporozumienia” (kard. J. Ratzinger, Bóg i świat, str. 281).

„Grzech jest wykroczeniem przeciw rozumowi, prawdzie, prawemu sumieniu; (...) Rani on naturę ludzką i godzi w ludzką solidarność. (...) Grzech jest (również – przyp. red.) obrazą Boga (...)” (KKK §§ 1849, 1850).

Modernizm wymaga „uznania naturalnej ważności wszystkich kultur, rezygnując ze sztucznej wyższości zachodniego modelu kulturalnego, oraz oddzielając kulturalne aspekty od wyrazu wiary” („L’Osservatore Romano” z 25 XI 1998 r.). Relatywizuje ważność filozofii tomistycznej, która zawiera jakoby „wiele pojęć, których znaczenie często jest niedoskonałe” i zaprasza do „pogłębienia stosunków między językiem wyrazów a prawdą” (Jan Paweł II, encyklika Fides et ratio), jakby ten język wyrażający prawdę jeszcze nie istniał.

Moderniści chwalą „starania United Bible Societies w rozpowszechnianiu znajomości Pism świętych, co stanowi ważny współudział w [realizacji] zadania ekumenizmu” (Jan Paweł II, 15 V 1992). – Poczynania te są zaliczane do elementów „nowej ewangelizacji ludzkości”, a propagatorzy uważani za „wiernych i pokornych zwiastunów Słowa Bożego” (tamże).

Sobór Watykański II uczy, że w instytucjach wychowawczych dzieci „powinny otrzymać pozytywne i roztropne wychowanie seksualne, dostosowane do ich wieku” (Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim, nr 1).

Moderniści postulują „neutralność ideologiczną” (Jan Paweł II, 21 X 1990 r.), która wynika z godności osoby ludzkiej. Wymaga od państwa, żeby popierało „zasadnicze prawa wolności, które dają człowiekowi sens życia: wolność myślenia, wolność sumienia, wolność religii, pluralizm polityczny i kulturalny” (tamże). Deklaracja o wolności religijnej jest jednym z najważniejszych „osiągnięć” Soboru Watykańskiego II: odtąd Kościół widzie siebie jako obrońcę wolności religijnej i zobowiązuje wiernych, aby „rzeczywiście działali razem na rzecz promocji godności każdej osoby ludzkiej oraz bronili praw człowieka, a w szczególności wolność religijną” (Jan Paweł II, 17 IV 1990 r.).

„Co się zaś tyczy tych ludzi, którzy będąc ochrzczeni noszą zaszczytne imię chrześcijan, ale nie wyznają całej wiary lub nie zachowują jedności wspólnoty pod zwierzchnictwem Następcy Piotra, to Kościół wie, że jest z nimi związany z licznych powodów (...) Ci wreszcie, którzy jeszcze nie przyjęli Ewangelii, w rozmaity sposób przyporządkowani są do ludu Bożego” (II Sobór Watykański, Konstytucja o Kościele).

„Same te Kościoły i odłączone Wspólnoty, choć w naszym przekonaniu podlegają brakom, nie są wcale pozbawione znaczenia i wagi w tajemnicy zbawienia. Duch Chrystusa nie wzbrania się przecież posługiwać nimi jako środkami zbawienia, których moc pochodzi z samej pełni łaski i prawdy, powierzonej Kościołowi katolickiemu” (II Sobór Watykański, Dekret o ekumenizmie).

Moderniści odrzucają instytucję Inkwizycję jako taką, która „należy do burzliwej epoki w historii Kościoła” i „na którą chrześcijanie powinni patrzeć ze szczerzą skruchą” (Jan Paweł II, 1 XI 1998 r.), gdyż „uśmiercenie kogoś w imię Boga jest nadużyciem Bożego imienia i bluźnierstwem” (Jan Paweł II, 11 I 1998 r.).

Posoborowe nauczanie Kościoła rewiduje całkowicie dotychczasowy status teologiczny żydów, nazywanych od Soboru watykańskiego II „starszymi braćmi w wierze”. Soborowa deklaracja Nostra aetate rewiduje dotychczasową koncepcję: „Chociaż Kościół jest nowym Ludem Bożym, nie należy przedstawiać Żydów jako odrzuconych ani jako przeklętych przez Boga, rzekomo na podstawie Pisma świętego” (Nostra aetate, 4). Modernistyczni teolodzy interpretują wcześniejsze nauczanie Kościoła jako obskuranckie, odpowiedzialne za prześladowania żydów. Wraz z nowym spojrzeniem na problem odpowiedzialności żydów za śmierć Mesjasza, zrewidowany został pogląd dotyczący odkupienia niegdysiejszego narodu wybranego. Nowa interpretacja opiera się na fragmencie dokumentu Nostra aetate: „Przeto nie może Kościół zapomnieć o tym, że za pośrednictwem owego ludu, z którym Bóg w niewypowiedzianym miłosierdziu swoim postanowił zawrzeć Stare Przymierze, otrzymał objawienie Starego testamentu i karmi się korzeniem dobrej oliwki, w którą wszczepione zostały gałązki dziczki oliwnej narodów. Wierzy bowiem Kościół, że Chrystus, Pokój nasz, przez krzyż pojednał Żydów i narody i w sobie uczynił je jednością” (Nostra aetate, 4). Jest on interpretowany jako likwidujący wszelką działalność misyjną prowadzoną przez Kościół wśród żydów. – Wyznawców judaizmu nie należy nawracać, twierdzą moderniści.

Pomimo teoretycznego utrzymania w mocy potępień dotyczących masonerii, posoborowy Kościół zrezygnował z opozycji względem stowarzyszeń masońskich, których coraz częściej od lat sześćdziesiątych nazywano „odłączonymi braćmi wolnomularzami”. Kanon 1374 nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego nie wymienia już nazwy masonerii: „Kto zapisuje się do stowarzyszenia działającego w jakikolwiek sposób przeciw Kościołowi, powinien być ukarany sprawiedliwą karą; kto zaś popiera tego rodzaju stowarzyszenie lub nim kieruje, powinien być ukarany interdyktem”. Przepis jest interpretowany jako znoszący kary kościelne względem osób przynależących do masonerii. Liczni hierarchowie i sam Jan Paweł II niejednokrotnie potwierdzali tę zmianę, uczestnicząc w spotkaniach z przedstawicielami masonerii.

Dzisiejsze rozumienie teologiczne pojęcia sekty ulega stopniowej zmianie. Teolog francuski Henryk Cazelles wychodzi z założenia, że użyte w dziejach Apostolskich pojęcia nie posiadają dzisiejszego „naszego sensu «herezji»” (H. Cazelles, Czym jest sekta religijna?, „Międzynarodowy Przegląd Teologiczny Communio” nr 3(63)/1991, s. 3–4). Zdaniem Jana Duchesne etymologia słowa sekta pokazuje, „że nie chodzi o negatywne określenie grupy, która odcięła się od większej całości, niszcząc jej jedność...” (J. Duchesne, Kościół sekt?, „Międzynarodowy Przegląd Teologiczny Communio”, nr 3/1991 (63), s. 19–24.) Dzisiejsze, modernistyczne rozumienie tego pojęcia wiąże się z przyjęciem optyki ekumenicznej. Definicja ośrodka dominikańskiego utrzymuje, że sektą nazywamy: „ruch, który odrzuca pewne chrześcijańskie prawdy przyjęte przez wszystkie Kościoły chrześcijańskie (katolicki, luterański, anglikański, reformowany, prawosławny itp.) bez względu na wyznanie”. Sektą nazywa się każdą niewielką grupę religijną nie posiadającą odległej tradycji historycznej. To nieprecyzyjne założenie powoduje np. jednoczesne respektowanie mariawitów przez modernistyczną hierarchię jako „wyznania chrześcijańskiego”, a z drugiej strony traktowanie ich jak niebezpiecznej sekty. Z jednej strony ukazują się wydawnictwa zwalczające „sektę mariawitów”, z drugiej strony Jan Paweł II zezwala na odprawienie mariawickiego nabożeństwa w papieskiej rezydencji Castel Gandolfo (zob. Dialog z mariawitami, „Gość Niedzielny” z 11 I 1998, s. 7). Modernistyczne rozumienie pojęcia sekta rezygnuje całkowicie z wykładni teologicznej, troski o zbawienie, na rzecz liberalnego, socjologicznego ujęcia, opierającego się na prawach człowieka. Sekta w tym rozumieniu to grupa łamiąca z przyczyn religijnych podstawowe prawa człowieka, „grupa totalitarna” (por. Test na sektę oraz unijny Raport Cottrela z 2 IV 1984 r.).

Moderniści zaliczają krucjaty do „starych grzechów”, za które szczerze żałują (Jan Paweł II, 28 VIII 1998 r.).

Nowy Katechizm Kościoła Katolickiego wspomina aspekt ofiarny Mszy św., ale dopiero na szóstym miejscu (na dziewięć), kładąc nacisk na aspekt wspólnotowy „zgromadzenia eucharystycznego”. (Warto nb. zauważyć, że w bogatym indeksie rzeczowym wydania polskiego brak jest w ogóle hasła „Msza święta”!)

W nowej liturgii, pomimo iż Sobór Watykański II zalecał szerokie stosowanie łaciny, używane są powszechnie języki narodowe. Ich wprowadzenie miało ułatwić wiernym zrozumienie i łatwiejsze włączanie się w liturgię.

W Nowej Mszy kapłan odwraca się plecami do Pana Jezusa w tabernakulum, a twarzą do wiernych. Uczestnicy liturgii z konieczności koncentrują się na jej „przewodniczącym”, a nie na właściwym adresacie obrzędów – Bogu.

Nowa Msza odprawiana jest na stołach, ustawionych przed ołtarzami albo na ich miejscu. Zdarza się, że kapłani odprawiają ją na jeszcze mniej godnych podstawach, np. na kajaku.

Po Soborze rozpowszechniła się praktyka udzielania Komunii św. na stojąco, a na zachodzie Europy i USA – na rękę. Rozporządzeniem papieża Pawła VI obowiązuje godzinny post eucharystyczny. Czynione są starania wprowadzenia Komunii św. pod dwiema postaciami, co sprzeciwia się nauce Soboru Trydenckiego, który orzekł, iż każdy, kto spożywa Ciało Pańskie, spożywa jednocześnie Jego Krew, która znajduje się w Ciele.

W nowym kalendarzu wprowadzono trzyletni cykl czytań mszalnych (tzw. A, B i C). Zniesiono niektóre święta (m.in. zakwestionowano istnienie niektórych Świętych, np. św. Jerzego), a część obniżono do wspomnień. Święto Chrystusa Króla przeniesiono z ostatniej niedzieli października na ostatnią niedzielę listopada, czyli na koniec roku liturgicznego, podważając w ten sposób naukę o społecznym panowaniu Chrystusa Króla i stwarzając wrażenie, że będzie On rządził dopiero przy końcu czasów.

Coraz częściej przenoszone jest na boczny ołtarz.

W nowym rycie używa się powszechnie ornatów przypominających dawne ornaty gotyckie (choć zdarza się, że kapłani odprawiają Nową Mszę w ogóle bez ornatu – tylko w stule). Manipularz przestał być używany; biret stosowany jest już tylko podczas pogrzebów (podczas których obowiązuje nb. kolor fioletowy). Kapy (obszernego płaszcza, bogato zdobionego) praktycznie również już się nie używa.

Nowa Msza może się doskonale obyć się bez ministrantów. Do służby ołtarza zostały dopuszczone dziewczęta.

Coraz częściej gestem towarzyszącym modlitwie są uniesione na wysokość głowy ręce, wnętrzem dłoni skierowane ku górze. W ten sposób modlą się też m.in. muzułmanie.

W nowym rycie zniesiono egzorcyzm chrzcielny. Podkreślany jest przede wszystkim aspekt wejścia do wspólnoty.

Nowy Katechizm wśród skutków tego sakramentu wymienia na pierwszym miejscu „zakorzenienie głębiej w Bożym synostwie”, „ściślejsze zjednoczenie z Chrystusem”, „pomnożenie darów Ducha Świętego”, „udoskonalenie (...) więzi z Kościołem” i dopiero na ostatnim miejscu „moc Ducha Świętego do szerzenia i obrony wiary słowem i czynem”.

Tradycyjna wyrazista forma sakramentu „Znaczę cię znakiem krzyża i umacniam cię krzyżmem zbawienia w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego” zastąpiona została wieloznaczną formułą „Przyjmij znamię daru Ducha Świętego”. W nowym obrzędzie biskup nie uderza też już w policzek przyjmującego sakrament (gest ten zaczerpnięty z ceremonii pasowania na rycerza symbolizował powołanie do służby Chrystusowi Królowi).

Pomimo, iż nowy Katechizm wymienia akty konieczne ze strony penitenta, w praktyce jednak wymóg wyznania grzechów jest powszechnie (zwłaszcza w Europie Zachodniej i USA) ignorowany, a sama spowiedź zastępowana swobodną rozmową z pełniącym raczej funkcję psychologa niż sędziego kapłanem. Równie często udzielana jest tzw. absolucja generalna, zarezerwowana dotąd dla sytuacji zagrożenia życia penitenta. Obie te praktyki doprowadziły w większości krajów do praktycznego zaniku spowiedzi; nierzadko przystępujące do Pierwszej Komunii dzieci nie przystępują uprzednio do sakramentu pokuty.

Nowa teologia w swym postrzeganiu kapłaństwa zbliża się znacząco do wizji protestanckiej: kapłan nie jest już pośrednikiem pomiędzy ziemią a niebem, pomiędzy wiernym ludem a Zbawicielem – jest raczej przewodniczącym zgromadzenia, działającym w jego imieniu i z jego upoważnienia. To już nie alter Christus, ale człowiek „jak każdy inny” (tendencję tę dobrze wyraża zniesienie tonsury), pełniący funkcje czysto reprezentacyjne. Po Soborze zniesiono istniejące w Kościele od niepamiętnych czasów święcenia niższe oraz subdiakonat.

Modernizm odwrócił cele małżeństwa, głosząc na pierwszym miejscu, aby „małżonkowie wspomagali się wzajemnie we współżyciu małżeńskim” (Lumen gentium, 11, KPK 1983, kanon 1055). Takie odwrócenie celów popiera ideę stopniowego wyeliminowania potomstwa jako celu małżeństwa oraz praktykę antykoncepcji, uważaną przez wiele Konferencji Episkopatu za usprawiedliwioną jako umożliwienie realizacji nowego pierwszego celu małżeństwa.

W nowym, całkowicie zmienionym rycie ostatnie namaszczenie nazywane jest „sakramentem chorych”; zmiana nazwy podkreśla przesunięcie akcentu na pomoc do wyzdrowienia, a nie przygotowanie na drogę do wieczności.

W 2003 r. Jan Paweł II dodał pięć nowych tajemnic „świetlistych”, niwecząc m.in. związek 150 dotychczasowych tajemnic ze 150 psalmami Starego Testamentu. Papież podkreślił, że „różaniec na nowo odkryty we właściwy sposób jest pomocą, a bynajmniej nie przeszkodą dla ekumenizmu”.

W nowym nabożeństwie dodano 15. stację – zmartwychwstanie Pana Jezusa, „optymistyczny akcent” zmieniający wydźwięk Drogi Krzyżowej, będącej tradycyjnie rozpamiętywaniem męki naszego Zbawiciela.

Wprowadzony w 1999 r. nowy rytuał egzorcyzmów jest skierowaną do Boga modlitwą o uwolnienie opętanego i brak w nim formuły nakazowej bezpośrednio do szatana. Zabronione jest odprawianie egzorcyzmów w przypadku braku pewności co do opętania. Zaniechano egzorcyzmowania przedmiotów oraz miejsc. Z obrzędów chrztu usunięto modlitwy o uwolnienie spod mocy szatana.

Nowa liturgia wprowadziła w miejsce czerni fiolet. Z Mszy św. pogrzebowej usunięto sekwencję Dies irae oraz modlitwy o uwolnienie duszy zmarłego z czyśćca. Nb. samo słowo „dusza” pojawia się w liturgii już tylko 5 razy (lub wcale – w zależności od tłumaczenia; w starej liturgii pojawiało się 78 razy).

Kościół po Soborze coraz częściej zezwala na kremację, a także na nabożeństwa za tych zmarłych, którzy polecili spopielić swoje zwłoki.

Woda jest tylko błogosławiona, a nie egzorcyzmowana; nie używa się soli.

Nowy Katechizm pomija całkowicie aspekt nadprzyrodzony, koncentrując się na Kościele jako wspólnocie wierzących: „W języku chrześcijańskim pojęcie «Kościół» oznacza zgromadzenie liturgiczne, a także wspólnotę lokalną lub całą powszechną wspólnotę wierzących”. Zamiast określenia „Kościół wojujący” używa się nazwy „Kościoła pielgrzymującego”.

Ostatnim papieżem używającym tiary był Paweł VI. Ostatnim papieżem używającym sedia gestatoria był Jan Paweł I.

Modernizm głosi, że „w ciągu wieków Jeruzalem zostało w całym świecie uznane za «Kościół-Matkę»” (Jan Paweł II, 2 XI 1998).

Aby móc prowadzić dialog ekumeniczny z innymi wyznaniami, modernizm kwestionuje prymat papieski, wprowadzając rozróżnienie pomiędzy „elementami istotnymi doktryny katolickiej wiary, a zagadnieniami dyskusyjnymi, które nie są definitywnie ustalone” (Jan Paweł II, 2 XII 1996). Konkretnie trzeba rozróżnić to, „co zostało uznane za depozyt wiary w ciągu pierwszego tysiąclecia na temat prymatu następców św. Piotra, od sposobu, jak przekonanie wiary na ten temat ewoluowało aż do definicji Vaticanum I i do nauczania Vaticanum II” (kard. Ratzinger, 31 VIII 1996 r.). Trzeba również rozróżnić „pomiędzy istotą [tej] boskiej instytucji a konkretnymi formami a wyrazami sprawowania prymatu w ciągu dwóch tysięcy lat” (tamże), aby wywnioskować, że jakoby niewłaściwa byłaby dziś „forma autorytetu Kościoła według modelu instytucji politycznych, które się rozwijały w ciągu historii ludzkości” (Jan Paweł II 31 VIII 1995 r.; chodzi oczywiście o monarchię).

Promulgowany w 1983 r., stanowi ugruntowanie nowych posoborowych trendów (kolegializmu, ekumenizmu, nowej eklezjologii z jej pojęciem „ludu Bożego” etc.).

Modernizm wyraźnie rezygnuje z działalności misyjnej, zwanej pogardliwie „prozelityzmem” i „nietolerancją religijną”: „Kościół uczy, że każda forma religijnej nietolerancji i prozelityzmu zagraża fundamentalnemu prawu wolności religijnej” (Jan Paweł II, 7 VI 1996 r.). „Nowa ewangelizacja” polega na „ścisłej współpracy między kościołami partykularnymi i na pracy jedności z Kościołami chrześcijańskimi: protestanckimi i prawosławnymi w prawdzie i woli dialogu” (Synod Rzymski, „L’Osservatore Romano” z 12 XII 1991 r.)

Nowy brewiarz, w języku narodowym, ułożony jest w cyklu trzyletnim; jest tylko jedna godzina kanoniczna. Usunięto z niego psalmy albo ich fragmenty (!), mówiące o „zniszczeniu” lub „walce z wrogami” (symbole diabła i grzechu), co wypaczyło ich sens. Wprowadzono czytania z Pisma św. itp., zastępując modlitwę lekturą. Czytanie nowego brewiarza zajmuje przeciętnie 20–25 minut.

Dzisiejsza tendencja w modernistycznym Kościele interpretuje słowa Pisma św. oraz wczesnochrześcijańską tradycję kościelną, jako zezwalającą kapłanom na zawarcie związków małżeńskich. Nacisk kładziony jest nie na „konieczność” celibatu, lecz na „odpowiedniość” wstrzemięźliwości seksualnej duchowieństwa. Zdaniem posoborowych teologów i historyków Kościoła, celibat nie posiada charakteru doktrynalnego, jest wyłącznie wynikającym z historii nakazem dotyczącym duchowieństwa, posiadającym charakter prawny i historyczny. Z tego powodu może być uchylony, powinien być dobrowolny. Ojciec Koster OP twierdzi: „Nie można wymagać od księży, by żyli w celibacie. Stan powinno się wybierać. Nie dostrzegam żadnych powodów, dla których zwykły ksiądz miałby mieć obowiązek celibatu” (Homoseksualizm wzbogaca Kościół. Rozmowa z dominikaninem o. Theo Kosterem OP, mistrzem nowicjatu, działaczem organizacji Katholieke Homo-Pastores, „Fronda” nr 9–10/1997, s. 351.)

Nowy Kodeks Prawa Kanonicznego nie określa dokładnie stroju duchownego, charakteryzując go jako „odpowiedni strój kościelny, według przepisów wydanych przez Konferencje Episkopatu, a także zwyczajów miejscowych, zgodnych z przepisami prawa” (kan. 284 KPK) W myśl tego kanonu sutanna została zaklasyfikowana jako nieobligatoryjny w codziennych czynnościach „strój liturgiczny”, zamieniony na świecki garnitur z wyróżniającą koloratką.

Modernizm głosi całkowitą niezależność państwa od Kościoła: „zajmują dziedziny niezależne i właściwe każdemu, choć ani równolegle, ani sprzeczne. Kościół i Państwo mają służyć człowiekowi, bez podporządkowanie jednego drugiemu, ale w sposób uzupełniający, w celu promowania jedynego dobra społecznego” (Jan Paweł II, 26 II 1996 r.).

Modernizm twierdzi, że „trzeba podkreślać sprawiedliwą autonomię rzeczywistości doczesnych” (Jan Paweł II, 4 VI 1995). „Kościół uznaje wolność kultu dla każdego człowieka, i popiera takie legislacje” (Jan Paweł II, 4 IX 1996). „Centrum grawitacji” modernizmu jest człowiek: „Niech ludzi wszystkich wyznań uczą się wzajemnie poznać się, szanować i współpracować, aby razem według planu Bożego budować pokój i powszechne braterstwo” (Jan Paweł II, 15 I 1996). Jest to bezpośrednia negacja panowania Chrystusa nad wszystkimi ludźmi.

Modernizm ciągle powtarza, że „Kościół z wielką sympatią patrzy na procesy prowadzące różne ludy do demokracji” (Jan Paweł II, 29 X 1993). Również proponuje demokratyczną formę w samym rządzeniu Kościoła: „Każdy argument proponowany przez biskupa jest poddany wolnej dyskusji przez zgromadzenie” (Jan Paweł II na otwarcie Synodu Rzymskiego 4 X 1992 r.).

Posoborowe nauczanie dotyczące wojny odchodzi od św. Augustyna i teologów scholastycznych, na rzecz opartej na prawach człowieka interpretacji wojny. Wojna jest bezwzględnym złem. Jan Paweł II stwierdził w 1991 roku: „Żadna wojna nie może być święta”. W tym samym roku do przedstawicieli episkopatów krajów zaangażowanych w konflikt w Zatoce Perskiej powiedział: „Nie toczy się żadna wojna religijna i nie może być żadnej «wojny świętej», gdyż takie wartości jak miłość do Boga, braterstwo i pokój, wypływające z wiary w Boga, nakazują nam spotkać się i prowadzić dialog”. Już w 1958 roku modernistycznie nastawiony o. Chenu SI stwierdził: „Sam pomysł zaproponowania «teologii» wojny, usytuowania wojny w obrębie słowa Bożego o świecie, w obrębie ewangelicznego prawa miłości jawi się nam w towarzystwie paradoksu, którego nawet istnienie zbiorowego grzechu nie może, jak się zdaje, unicestwić”. W tym samym tonie idą wypowiedzi Pawła VI i Jana Pawła II. Pierwszy określał wojnę jako „przestarzałą instytucję, której czasy minęły i którą należałoby raz na zawsze umieścić wśród zabytków nie nadających się do rozwiązywania ludzkich problemów w naszych czasach”, Jan Paweł II natomiast podkreślał w 1982 roku, że „wojna powinna należeć do tragicznej przeszłości, do historii. Nie może być dla niej miejsca w planach ludzkości na przyszłość”. Słowa te, miłe dla ucha, są jednak oderwane od rzeczywistości i stanowią odchodzące od katolickiej etyki wojny życzenia zabarwione irenizmem.

Soborowa deklaracja Gaudium et spes odnosi się z wielkim szacunkiem do „istniejących instytucji międzynarodowych”, nawołuje do współdziałania „w budowaniu wspólnoty narodów w pokoju i braterstwie... Stowarzyszenia takie przyczyniają się niemało do wyrabiania uniwersalizmu w sposobie myślenia i do wyrobienia ducha prawdziwie powszechnej solidarności i odpowiedzialności” (nr nr 84, 85, 90). „Nowy porządek świata” promowany przez ONZ i podobne instytucje staje się przewodnim zadaniem modernistów, mających „wielką odpowiedzialność w obliczu nowego porządku świata” (Jan Paweł II, 11 X 1991).