br. Maria Maksymilian FSSPX

Katecheza szkolna i korespondencyjna

Jednym z celów Bractwa Kapłańskiego Św. Piusa X jest dawanie świadectwo o niezmiennej prawdzie Bożej. Ten cel realizuje się przynajmniej na dwa sposoby. Poprzez czuwanie, by Boże Objawienie nie zostało w duszach zdeformowane przez jakiś błąd i poprzez wspieranie autorytetu Kościoła jako nieomylnego strażnika wiary.

Dlatego już od samego początku swojej działalności w Polsce, księża i bracia zakonni Bractwa kładli wielki nacisk na naukę ortodoksyjnej katechezy. Kąkol fałszywych teorii, rozsiewany w Kościele od czasu II Soboru Watykańskiego, nie oszczędził także tej tak bardzo ważnej dziedziny życia chrześcijańskiego, jaką jest katecheza. Jak pisze prof. Romano Amerio w swojej pracy pt. Iota unum, katecheza lansowana  przez „odnowicieli” soborowej i posoborowej doby, naznaczona jest dwoma błędnymi tendencjami.

Po pierwsze, „na płaszczyźnie metodologicznej: do porzucenia pedagogii katolickiej, w świetle której prawda jest transcendentna, czyli wykracza poza inteligencję tego, który ją otrzymuje”. Chodzi tu o prawdę dotyczącą tajemnic natury Boga. Nie wszystko więc, co jest prawdziwe, można zrozumieć. Jednak wszystko to, co jest prawdziwe, trzeba przyjąć. Po drugie, „na płaszczyźnie dogmatycznej: do rezygnacji z niezawodnej ostoi wiary poprzez zastąpienie jej subiektywnymi dociekaniami i wyborami”.

Mamy więc dziś do czynienia z kryzysem Kościoła nie tylko w ogólności, ale także w wielu szczegółowych dziedzinach, także w nauczaniu katechetycznym.

W dzisiejszym kryzysie katechezy jak w soczewce skupiają się wszystkie bolączki i rozdarcia współczesnego Kościoła. Mamy tu do czynienia z dewaluacją wymiaru teoretycznego, niepewnością w sprawach nie tylko doktrynalnych, ale i dogmatycznych, apologią subiektywizmu, rozdźwiękiem między biskupami, zatargami biskupów ze Stolicą Apostolską, odrzucaniem fundamentów pedagogii katolickiej, antropcentryzmem i przyjmowaniem perspektywy doczesnej.

Biorąc to wszystko pod uwagę, księża i bracia zakonni Bractwa, świadomi niebezpieczeństw, jakie katolickiej nauce niesie ze sobą współczesny kryzys, robili i robią wszystko, by przywrócić katechezie jej tradycyjną postać, zarówno co do treści, jak i co do metody. Unowocześnieniu podlegają tylko środki przekazu. Do katechez niedzielnych, lekcji religii w szkołach, publikacji prawdziwe katolickich katechizmów i pozycji apologetycznych, teraz dochodzi także przekaz elektroniczny.

W trosce o chwałę Bożą i zbawienie dusz, staramy się objąć nauką religii katolickiej jak największe grono dzieci i młodzieży. Dlatego oprócz katechezy niedzielnej i szkolnej  zorganizowaliśmy także katechezę korespondencyjną. Ta ostatnia, zainicjowana w roku 2003, obejmuje z roku na rok coraz większą liczbę dzieci z całego kraju, a także z zagranicy. W dobie obecnego kryzysu Kościoła, coraz więcej rodziców zaniepokojonych treścią i formą katechezy nauczanej w szkołach publicznych, zwraca się do nas o pomoc i o nadsyłanie materiałów katechetycznych. Katechezy są wysyłane raz w miesiącu pocztą zwykłą lub elektroniczną. Dzieci opracowują je przy wsparciu i pod opieką rodziców, a zadania do nich dołączone odrabiają i przesyłają do przeoratu warszawskiego. Prace te są następnie sprawdzane, oceniane i odsyłane dzieciom. Obecnie tą formą katechezy objętych jest około 100 uczniów i uczennic.

Jeszcze większy rozwój tradycyjnej katechizacji był możliwy po otwarciu naszych szkół w Warszawie i w Józefowie. Przełożony Bractwa w Polsce ks. Karol Stehlin wraz ze swoimi współbraćmi, zdawał sobie sprawę z wielkiej wagi, jaką w kształtowaniu i wychowywaniu przyszłych pokoleń odgrywa katolicka szkoła. Dzięki Opatrzności Bożej udało się takie szkoły założyć i zagwarantować im funkcjonowanie. I tak od kilku już lat dzieci i młodzież mają możliwość uczestniczenia w nauce katechizmu na lekcjach w naszych szkołach.

Program nauczania katechizmu w Szkole Podstawowej im. Świętej Rodziny w Warszawie Radości jest realizowany w wymiarze 2 godzin tygodniowo. Nauczaniem jest objętych 82 uczniów: w systemie klasowo-lekcyjnym 35 uczniów i 47 uczniów w nauczaniu domowym.

W klasach początkowych, to znaczy w oddziale przedszkolnym i klasie I, nauka katechezy obejmuje podstawowe prawdy wiary katolickiej. Celem jest poznanie życia Pana Jezusa i Matki Najświętszej oraz rozbudzenie miłości i pragnienia naśladowania Ich w codziennym życiu dzieci. W tym okresie uczniowie poznają również pierwsze modlitwy. Katechezy przeplatane są historiami z życia świętych Pańskich, poruszają cnoty najbardziej potrzebne dziecku oraz wyjaśniają wydarzenia roku liturgicznego. Zawierają również historię objawień Najświętszej Maryi Panny w Fatimie, wyjaśniają obrzędy Mszy świętej, Drogę Krzyżową i Różaniec. Pomocą są specjalne książeczki.

Celem katechezy w II klasie szkoły podstawowej jest przygotowanie dzieci do I spowiedzi i Komunii świętej. Ten rok jest bardzo ważny w ich formacji chrześcijańskiej. Zawiera 24 katechezy i 24 druki ulotne pt. „Mały Posłaniec” oraz książeczkę, a także nowennę przygotowującą do I spowiedzi i Komunii świętej. Katechezy dotyczą prawd zawartych w Credo, sakramentów, cnót i grzechów. W ramach nauczania katecheta omawia z dziećmi w prosty sposób przykazania Boże i kościelne. Są to katechezy wprowadzające do przyjęcia sakramentów pokuty i Eucharystii. Treści zawarte w „Małym Posłańcu”, dotyczą wielkiej gamy tematów, przedstawiając barwnie tematy lekcji przez relacje i opowiadania. Najczęściej opisywany temat dotyczy Najświętszego Sakramentu i spowiedzi. Równocześnie wyjaśnia się dzieciom akty wiary, nadziei, miłości i żalu, oraz niektóre pojęcia związane z nabożeństwem do Najświętszego Sakramentu (komunia duchowa, adoracje, naczynia święte...). Jest też mowa o pobożności maryjnej.

W III klasie katechezy dotyczą szczegółowo prawd zawartych w Składzie Apostolskim. Poszczególne zagadnienia są wyjaśnione kompleksowo, oczywiście w sposób przystosowany do zdolności poznawczych dzieci. Rok ten zawiera 24 katechezy i 24 „Małe Posłańce”. Opowiadania w „Małym Posłańcu” poświęcone są wybranym wydarzeniom z historii zbawienia, od stworzenia świata i człowieka aż do przyjścia Pana Jezusa na ziemię. Krótkie opowiadania ilustrują treści katechez.

W następnym roku, to jest w klasie IV, katechezy w sposób szczególny dotyczą zagadnień związanych z przykazaniami Bożymi (Dekalog) i przykazaniami kościelnymi. Rok ten zawiera również 24 katechezy i 24 „Małe Posłańce”. Te ostatnie, jak co roku, są powiązane tematycznie z omawianą w danym tygodniu katechezą. „Mały Posłaniec” zawiera opowiadania, których źródłem jest Pismo święte bądź żywoty świętych. Przedstawienie dzieciom niektórych żywotów świętych ma za zadanie skłonić je do wyciągnięcia z nich praktycznych wniosków pomocnych w codziennym życiu.

Katechezy w klasie V dotyczą szczegółowo łaski Bożej i sakramentów, czyli środków, które Pan Jezus przygotował nam, abyśmy posiedli życie Boże i by ono w nas wzrastało; abyśmy mogli zjednoczyć się z Chrystusem i zasłużyli sobie w ten sposób na wieczne szczęście w niebie. Dzięki łasce, którą otrzymujemy w sakramentach, stajemy się zdolni do życia według prawa moralnego, które zostało potwierdzone i uwznioślone przez Ewangelię.

Omówienie szczegółowo każdego z sakramentów ma zawsze szczególne znaczenie dla życia duchowego dzieci. Niemniej jednak od czasu „rewolucji liturgicznej” ta sprawa nabrała jeszcze większej wagi. Po ostatnim soborze zostały dokonane gruntowne zmiany w liturgii, mają one odzwierciedlenie szczególnie w nowej Mszy i nowych rytach poszczególnych  sakramentów. Jako katolicy wierni Tradycji, czyli temu, „w co wszyscy, zawsze i wszędzie wierzyli”, nie możemy zaakceptować tych zmian, o tyle o ile są one zagrożeniem dla wiary objawionej przez Boga w Osobie Jego Syna Jezusa Chrystusa i przekazywanej z pokolenia na pokolenie przez następców Apostołów. Dokładniej mówiąc, nie możemy przyjąć zmian, które mają tendencję do osłabienia i pomniejszenia choćby tylko jednego dogmatu wiary katolickiej.

Celem katechezy nauczanej przez Bractwo było i jest, z pomocą łaski Bożej, przekazywanie ortodoksyjnej wiary dzieciom, które zostały powierzone Bractwu przez rodziców. Dlatego księża i bracia zakonni uczący katechizmu, przedstawiają te prawdy zgodnie z tradycyjnym i niezmiennym nauczaniem naszej Matki — Kościoła świętego. Nie poprzestają jednak tylko na tym. Również zachęcają, poprzez swój przykład i nauczanie, aby dzieci wraz z rodzicami i rodzeństwem uczestniczyły jak najczęściej w dawnej Mszy św. Zachęcają także, aby dzieci, które są im powierzone, przyjmowały sakramenty — przede wszystkim sakrament bierzmowania - według tradycyjnego rytu. Dzięki temu praktyki religijne dzieci mogą pozostawać w zgodzie z tym, czego uczą się na katechezie. Jest to bardzo ważne dla ich osobistego uświęcenia i zachowania równowagi duchowej.

Ostatni rok katechezy w szkole podstawowej, czyli klasa VI, ma na celu głębsze zapoznanie dzieci z istotą cnót kardynalnych i teologicznych oraz zachęcanie do gorliwego ich praktykowania. Celem jest pobudzenie uczniów do podejmowania starań, aby w jak największym stopniu dążyły do doskonałości chrześcijańskiej, to znaczy, by jak najściślej jednoczyły się z Panem Bogiem.

W I klasie Gimnazjum im. św. Tomasza z Akwinu w Józefowie podręcznikiem do nauki religii jest tradycyjny Katechizm Diecezjalny wydany przez nasze wydawnictwo Te Deum. Jest to wspaniały katechizm dla dzieci i młodzieży, omawiający podstawowe prawdy wiary przekazane w formie pytań i odpowiedzi. Składa się z trzech części kolejno dotyczących: 1° poszczególnych artykułów Składu Apostolskiego, 2° przykazania miłości i dziesięciu przykazań Bożych, 3° łaski, modlitwy i sakramentów świętych. Ponadto katechizm zawiera formułę przygotowania się do spowiedzi dla młodzieży, a także codzienny pacierz, modlitwy, spis świąt kościelnych itp. Celem nauki tego katechizmu jest powtórzenie materiału ze szkoły podstawowej oraz danie dzieciom, szczególnie tym, które przychodzą do I klasy gimnazjalnej ze szkół nie prowadzonych przez Bractwo, szansy do nadrobienia braków z wiedzy religijnej i przygotowania się do nauki w wyższych klasach.

W II klasie gimnazjalnej uczniowie zapoznają się z podstawową wiedzą liturgiczną. Podczas katechezy młodzież poznaje naczynia, szaty i księgi liturgiczne, cykl roku kościelnego, szczególnie na podstawie zdjęć z obchodów poszczególnych świąt. Chłopcy z tej grupy wiekowej uczą się ponadto służyć do Mszy św. W ostatniej klasie gimnazjalnej katecheza obejmuje podstawowe wiadomości z zakresu duchowości katolickiej. Jej celem  jest pomoc uczniom opuszczającym nasze gimnazjum, w uświadomieniu sobie, na czym polega życie duchowe i zachęta, aby potrafili je samodzielnie prowadzić.

W Liceum im. św. Tomasza z Akwinu w Józefowie lekcje religii podzielone są na trzy kursy. W I klasie licealnej omawiana jest książka pt. Apologetyka podręczna autorstwa ks. Stanisława Bartynowskiego. Celem tej katechezy jest, by młodzież bliżej poznała argumenty i dowody, na których opiera się wiara. Młody katolik powinien nauczyć się bronić swojej religii przed różnymi zarzutami ze strony ateizmu, laicyzmu i fałszywych religii. Jak trwałość każdej budowy zależy od fundamentu, tak siła i stałość przekonań religijnych katolika, z pomocą łaski Bożej, zależy od gruntownego zrozumienia prawd, stanowiących fundament, na którym opiera się cała katolicka wiara. Jeśli uczniowie zgłębią fundamentalne prawdy naszej religii i nabiorą rozumowego przekonania o ich słuszności, to owocem będzie ich dobre, katolickie życie.

W klasie II na katechezie pomocą służą dwa podręczniki: ks. W. Kalinowskiego i ks. J. Rychlickiego pt. Dogmatyka katolicka oraz drugi ks. J. Szymeczki pt. Etyka katolicka. Obie te prace zostały wydane również przez wydawnictwo Te Deum. Na katechezach poświęconych etyce chrześcijańskiej uczniowie poznają głębiej przyrodzony i nadprzyrodzony cel, do którego powinni dążyć. Pierwszy jest osiągany poprzez zaspokojenie potrzeb materialnych i duchowych, zgodnie z porządkiem moralnym ustanowionym przez Boga. Drugi zaś jest osiągany dzięki łasce uświęcającej, która daje duszy życie Boże i siły nadprzyrodzone potrzebne do trwania w cnotach. Zajęcia z etyki katolickiej mają również na celu ugruntowanie w młodzieży umiłowanie dobra. Chodzi o to, by ukazując jego piękno i sposoby jego urzeczywistnienia, umocnić w młodzieży zapał czynienia tego, co jest dobre oraz unikania tego, co jest złe.

Dogmatyka natomiast jest dyscypliną teologiczną, wyjaśniającą naukowo dogmaty wiary, to znaczy prawdy religijne, które Bóg objawił, a Kościół jako naukę objawioną podaje do wierzenia. Zapoznanie z tą dyscypliną ma na celu przybliżenie młodym ludziom w sposób zwięzły, ale głębszy niż to czyniono we wcześniejszych klasach, nauki o podstawach i prawdach wiary. Dobre opanowanie tego przedmiotu ułatwia w dużym stopniu zrozumienie harmonii, jaka panuje pomiędzy dogmatami wiary, światopoglądem katolickim, moralnością chrześcijańską a posłannictwem Kościoła.

W ostatniej, III klasie liceum, podobnie jak w III klasie gimnazjum, na lekcjach katechezy omawiane są zagadnienia z duchowości. Tym razem jednak na podstawie podręcznika ascetyki o. Adolfa Tanquereya pt. Zarys teologii ascetycznej i mistycznej. Celem tej katechezy jest wprowadzenie uczniów w tajemnice ściślejszego zjednoczenia z Jezusem Chrystusem i Maryją oraz pogłębienie pobożności i umocnienie cnót.

Dzięki katechezie korespondencyjnej, szkolnej i prowadzonej przez kapłanów bezpośrednio w kaplicach, dzięki wydawanym przez nas katechizmom, coraz więcej dzieci i młodzieży może poznać prawdziwą naukę katolicką. Zdajemy sobie jednak sprawę, że nasze działania w tej dziedzinie są przysłowiową kroplą w morzu potrzeb. Zasięg naszego działania jest jeszcze bardzo ograniczony. Dlatego planujemy wydanie kolejnych podręczników katechetycznych, które mogłyby pomóc rodzicom, a nawet katechetom uczącym w szkołach publicznych.

Tymczasem zachęcamy wszystkich rodziców, mieszkających daleko od naszych szkół, a pragnących przekazywać swoim dzieciom prawdziwie katolicką doktrynę, o zgłaszanie się na katechezę korespondencyjną.