ks. Józef Piotr de Cloriviere

Nasze obowiązki w czasach milczących prześladowań

W oparciu o Pismo św. możemy domniemywać, że będziemy świadkami pewnego złagodzenia gwałtowności obecnej rewolucji. Ponieważ jednak zło rozpleniło się do takich rozmiarów, że bez cudownej interwencji Boga – tak cudownej, że nie miałaby ona precedensu w historii – kraj nasz nie podniesie się i ponieważ czas ten prawdopodobnie nie nastąpi rychło, ale wydaje się przeznaczony na okres nawrócenia Żydów i niewiernych, nie będziemy o niej mówić jako o czymś niewątpliwym. Bez wyrażania jakichkolwiek opinii w tej kwestii przedstawimy więc to, co wydaje się być stosowne w przypadku, w którym korzystny dla religii ład nie zostanie przywrócony.

W czasie mniej gwałtownych prześladowań, w których religia i jej wyznawcy doświadczają niemniej prześladowań i cierpień, szczególnie niezbędne wydaje się kilka rzeczy.

Aby podtrzymać wśród ludu chrześcijańskiego porządek i czystość wiary oraz jednolitość obyczajów, aby zapewnić mu wsparcie i pociechę, konieczne jest zachowanie ładu hierarchicznego. Ład ten wymaga wspierania i propagowania religii na terenie kraju i jest on głównym środkiem do odbudowy panowania Boga oraz zachowania wiary. Żarliwość naszych biskupów uczyni ich, jeśli zajdzie taka potrzeba, zdolnymi do lekceważenia zarówno niebezpieczeństw, jak i niedogodności życia w ubóstwie, jakie prowadzili niegdyś pierwsi uczniowie Jezusa Chrystusa. Wierni ze swej strony, zachowując wierność religii, a nawet wystawiając na niebezpieczeństwo własne życie, uznają swe własne obowiązki wspierania hierarchii wszystkimi koniecznymi środkami, by mogła ona wykonywać swą pasterską posługę.

Innym ważnym celem będzie dostarczenie temu nieszczęsnemu krajowi dostatecznej liczby kapłanów, a nie ma nic ważniejszego od zapewnienia kandydatom do kapłaństwa wszelkich środków, by mogli się do niego dobrze przygotować. Konieczne będzie wytężenie wszelkich sił, by utrzymać i pobudzić gorliwość o zbawienie dusz, nie tylko w duchowieństwie, ale też wśród wiernych. Chrześcijanie, a zwłaszcza kapłani, muszą być gotowi do poświęcenia się dla dobra duchowego swych braci, zwłaszcza gdy zaistnieje po temu pilniejsza potrzeba. Jeśli nie będą mieli odwagi, by podjąć tę ofiarę, staną się odpowiedzialni przed Bogiem za sukces zła, które przy odrobinie gorliwości mogłoby zostać powstrzymane. Niech ci, którzy odczuwają silniejszy pociąg do Boga, nie wahają się okazać swej gorliwości, gdyż właśnie dający dobry przykład zasłużą sobie na bardziej chwalebną koronę. Muszą oni jednak kierować się wyłącznie chwałą Boga i być gotowi do przyjęcia cierpienia. Ich odwaga musi rosnąć wraz z pojawianiem się kolejnych przeszkód, muszą odnajdować siłę w całkowitym oddaniu się w ręce Boga. Ludzie, którzy proponować będą środki czysto ludzkie i szukać będą odpoczynku, nie nadają się do tego dzieła. Potrzeba nam przede wszystkim takich współpracowników, którzy liczą jedynie na Boga i nie troskając się o rzeczy doczesne, mają wzrok utkwiony w rzeczy wieczne. Przedsięwzięcie to jest wielkie – i niezależnie od tego, co przyniesie, będzie źródłem wielkiej radości dla tych, którzy mu się oddali. Nie wystarczy pracować dla obecnego pokolenia, konieczne jest również myślenie o pokoleniach przyszłych, by zapewnić im środki konieczne do zbawienia.

Musimy z naciskiem zalecać wiernym, by stale troszczyli się o wychowanie swych dzieci. Od tych ich wysiłków zależy zachowanie depozytu wiary, a bez niego wszystkie inne zabiegi będą bezużyteczne. Troska ta musi rozciągać się na wszystkie dzieci, obu płci, od najwcześniejszych ich lat aż po czas, gdy będą całkowicie uformowane.

Muszą być one gruntownie pouczane o prawdach i dowodach prawdziwości religii chrześcijańskiej, nie wolno się przy tym zadowalać – jak to niestety często ma miejsce – suchym i rutynowym pouczeniem. Konieczne jest, by dzieci, stosownie do zdolności ich wieku i ducha, odczuwały coś z piękna i wzniosłości, wspaniałej zgodności i doskonałości wszystkich prawd chrześcijańskich i rozumiały, jak bardzo godny pożałowania jest los i zaślepienie tych, którzy odrzucają te prawdy, by przylgnąć do kłamstwa. Wszyscy wierni, którzy posiadają jakieś szczególne uzdolnienia, nie mogą znaleźć lepszego sposobu na wykorzystanie ich dla dobra religii i przypodobania się Bogu, niż poświęcenie się dla pouczania młodzieży oraz wzbudzania w niej uczuć chrześcijańskich, które uchronią ją od zepsucia i niedowiarstwa naszych czasów.

Byłoby pożądane, byśmy wszyscy posiadali ten sam sposób mówienia i zachowania. Byłoby to możliwe, gdybyśmy wszyscy pozostawali stale przywiązani do prawdziwych zasad, które są te same dla wszystkich rodzajów ludzi. Jak jednak możemy mieć na to nadzieję, skoro od samego początku istnienia Kościół św. ubolewał, że nawet wśród sług Ewangelii było wielu, którzy się jej sprzeciwiali, którzy przedkładali swe własne interesy nad sprawę Jezusa Chrystusa i którzy wypaczali Słowo Boże?

Słabości, ludzkie namiętności, fałszywe współczucie, przykład i autorytet tych, którzy sami popadli w błąd – wszystkie te rzeczy odciągają wielką liczbę ludzi od prawdziwych zasad i prowadzą ich do odstępstw, z których potem z wielkim jedynie trudem mogą się nawrócić.

Ci, którzy znajdują się na bezpiecznej drodze prawdy, muszą cierpliwie znosić błądzących, aby uniknąć rozerwania jedności, tak długo jak Kościół nie potępi ich, a ich błędy nie są na tyle poważne, by w sposób nieunikniony pociągać dusze na zatracenie. Nie mogą jednak posuwać się aż do tego, by tolerować błędne i szkodliwe doktryny, muszą starać się uchronić przed nimi tak wiele dusz, ile tylko zdołają. Muszą szerzyć prawdziwą światłość, sprzeciwiać się kłamstwom i iluzjom, a wszystko to w duchu łagodności i miłości, skorzy do usprawiedliwiania bliźnich i wyrozumiali dla tych, którzy okazują pragnienie powrotu na drogę prawdy. Prawdziwe zasady to te, których Kościół katolicki nauczał przez wszystkie wieki, które pozostają całkowicie zgodne z nauczaniem papieża, które oparte są na solidnych i jasnych podstawach.

Ci, którzy nie trzymają się tych prawdziwych zasad, pozwalają panować nad sobą własnym słabościom, lękom, ulegając przykładom czy rozporządzeniom zgodnym z ich naturalnymi skłonnościami. Będące tego skutkiem zło jest niewyobrażalne, ludzi ci skłaniają się bowiem ku rzeczom zgubnym i niekiedy nawet wbrew swej intencji wspierają wysiłki wrogów religii. Stanowcze i odważne postępowanie mogłoby powstrzymać epidemię, przynajmniej częściowo. Większość ludzi błądzi raczej przez słabość, niż kierowana złośliwością. Módl­my się, by uznali swój błąd. Chcielibyśmy, na ile to tylko możliwe, usprawiedliwić ich – i byłoby dla nas wielką radością, gdybyśmy mogli doczekać dnia, gdy przemyślą swe postępowanie, z chęcią pomoglibyśmy im naprawić zło, jakie wyrządzili samym sobie oraz wiernym poprzez odejście od ewangelicznej prawdy.

Uczmy się z historii: wrogowie nigdy nie przestaną zastawiać na nas pułapek, stosują obok przemocy również oszustwo, aby skusić tych, których nie można pokonać zastraszeniem. Bądźmy przekonani, że jedynym środkiem, za pomocą którego możemy uniknąć tych podstępów, jest odważne i otwarte przyznanie się do wiary, przy równoczesnym przyjęciu wszelkich cierpień, jakie może to na nas ściągnąć, a nawet uważając je za wielkie dobro.

Cnoty konieczne w czasach prześladowań

W czasach, w których Kościół stoi w obliczu furii swych wrogów nie mniejszej, niż to było w pierwszych wiekach swego istnienia, jego dzieciom niezbędna jest wielka cnota. Na to, by pozostać wiernym uczniem Jezusa Chrystusa, nie wystarcza już przeciętność, potrzebujemy obecnie większych łask, większego światła, koniecznych w obliczu rozmnożenia się widzialnych i niewidzialnych wrogów, przeciwko którym musimy się nieustannie bronić. Ponieważ cel, jaki nieprzyjaciele owi pragną osiągnąć, jest w sposób oczywisty zły, byliby oni zbyt słabi, by zwyciężyć, gdyby nie byli uzbrojeni w broń kłamstwa. Dzieci starożytnego węża oplatają nieopatrznych pozornie niewinnymi słowami i łapią nierozważnych w sidła dwuznaczności. Konieczna jest więc wielka roztropność, kogo spośród ludzi cieszących się pewnym poważaniem ze względu na posiadaną wiedzę powinno się pytać o radę, w jakim stopniu zasługują oni na zaufanie i na ile możemy czuć się bezpieczni, postępując wedle ich rad. Zaniedbawszy tej ostrożności, wielu spośród tych, którzy na ślepo usłuchali rad ślepych, wraz z nimi upadło. Nawet w kwestii rzeczy, które są oczywiście złe lub fałszywe, możemy zostać zwiedzeni przez autorytet tych, którzy je czynią lub ich bronią, przez przykład większości lub z obawy, że będziemy się zbyt wyróżniać. Zaczyna się od wątpliwości: to, co niegdyś postrzegaliśmy jako niekwestionowaną prawdę, obecnie wydaje nam się bardziej problematyczne – kończymy zaś, przyjmując idee, które początkowo napełniały nas przerażeniem.

Tylko Boże światło, i to wielkie światło, bardzo potężna pomoc, może ustrzec nas przed takimi niebezpieczeństwami. Co powinniśmy czynić, by uprosić te wielkie łaski? W czasach, które ściągają na świat pomstę Bożą poprzez bezmiar popełnianych zbrodni, musimy wedle zasad słuszności czynić, co do nas należy, by ułagodzić Bożą sprawiedliwość, a nie możemy mieć nadziei, że Bóg wyróżni nas przez szczególny akt swej łaski, jeśli my sami nie wyróżnimy się większą wiernością w Jego służbie.

Musi powodować nami pragnienie chwały Bożej oraz miłość do naszych bliźnich. Cnota jedynie przeciętna mogłaby wystarczyć dla zbawienia nas samych, nie uratuje jednak innych. Musimy zdobyć sobie większe zasługi przed Bogiem poprzez prowadzenie świętszego życia, poprzez wagę, jaką nadadzą naszym modlitwom entuzjazm i ufność – i ściągnąć Boże miłosierdzie poprzez pogardę dla stylu życia i wszystkiego, za czym goni świat. Akt gorliwości Fineasza zyskał przebaczenie dla ludu; Aaron, z kadzielnicą w ręku, powstrzymał Boży gniew; pięciu sprawiedliwych mogło ocalić Sodomę...

W tych czasach prześladowań konieczne jest zwłaszcza posiadanie pewnych cnót, które pozwolą nam je przetrwać, nie ustając w walce. Po pierwsze, musimy być ubodzy duchem – jak to gorąco zaleca Ewangelia święta. Choć od wszystkich chrześcijan wymaga się jedynie oderwania serca od rzeczy tego świata, są okoliczności, w których konieczne staje się realne wyrzeczenie. Było tak bardzo często w pierwszych wiekach Kościoła, kiedy to wiernym groziła konfiskata ich dóbr i ubóstwo w przypadku, gdy nie chcieli oddać czci bożkom. Żyjemy w epoce, w której bycie ubogimi duchem może być bardziej niezbędne, niż kiedykolwiek w przeszłości. Powód tego jest oczywisty i byliśmy już świadkami pierwszych takich ofiar. Z drugiej jednak strony, jak wielu tak zwanych chrześcijan wstąpiło pod sztandar bezbożnictwa z obawy o utratę dóbr doczesnych, które zajmują niepodzielne miejsce w ich sercach? Konieczne jest więc pielęgnowanie w nas owej szczerej pogardy dla owych dóbr, które nie czynią człowieka lepszym, konieczne jest posiadanie ich bez przywiązania, co wymaga, byśmy byli od nich oderwani, konieczne jest posługiwanie się nimi z roztropnością i bez stawania się niewolnikami wygód, jakie one oferują, konieczna jest wiedza, jak troszczyć się o nie bez przesady, jak być gotowym rozstać się z nimi bez żalu. Dobra te są jak runo na owcach, które dobrze jest ścinać, gdy staje się zbyt ciężkie. Dla chrześcijanina, który rozumie i pielęgnuje skarb ewangelicznego ubóstwa, świat nie stanowi takiego zagrożenia i w przypadku pokusy odnosi on chwalebne zwycięstwa.

Abyśmy pozostali wolni w obliczu podstępów i prób, musimy gardzić tym światem i jego zaszczytami. Prawdą jest jednak, że wywyższenia, honory i godności są całkowicie zgodne z porządkiem ustanowionym przez Boga. Są one konieczne w każdym społeczeństwie, zarówno świeckim, jak duchowym, dlatego nie można wątpić, że Boża Opatrzność wyznaczyła niektórych ludzi, by byli ponad innymi, ta sama Opatrzność przygotowała dla nich łaski, których będą potrzebować na swych stanowiskach. Dlatego gdy Opatrzność oferuje zaszczyty i godności, mogą być one przyjmowane jako środki do szerzenia chwały Bożej i służby bliźnim. Aby jednak nie dać się uwieść ukrytej pysze i domagać się zaszczytów, które stałyby się powodem naszego potępienia, nie powinno się ich poszukiwać ani pragnąć, ale raczej obawiać się ich.

To, co powiedzieliśmy powyżej, odnosi się szczególnie do krajów, w których panuje religia chrześcijańska. W tych jednak czasach i krajach, gdzie panuje bezbożność, schizma i herezja, nakazy Opatrzności są inne, poza przypadkami, gdy dotyczy to zbawienia i funkcji świeckich. Pan pozostawia swemu własnemu losowi kraje, które całkowicie Go porzuciły i zmusiły Go niemal do pozostawienia samym sobie, do opuszczenia ich przez Opatrzność. Bóg nigdy nie opuszcza ich całkowicie, dba o nie, jednak jako pierwsza przyczyna, Poruszyciel wszechrzeczy i w porządku natury. Ponieważ wygnały one światłość, Bóg pozwala, by nie zauważyły nawet, że popadły w mrok. Nie będzie specjalnych łask w porządku nadprzyrodzonym dla urzędów i godności w tych krajach, które pogrążyły się w błędzie lub zapomniały o religii, w których chrześcijaństwo jest prześladowane. Moce ciemności, jako narzędzie sprawiedliwości Bożej, panować będą nad wybraną formą rządu i konsekwentnie celem całego aparatu państwowego będzie zaprowadzanie zepsucia i nieufności. Urzędy publiczne będą tam powierzane jedynie tym, którzy nosić będą „znak Bestii” i by je zdobyć, konieczne będzie wyznanie bezbożnych zasad i współpraca przy wszelkich rodzajach nieprawości. Tego właśnie jesteśmy obecnie świadkami i to będziemy oglądać w przyszłości.

W tych mrocznych czasach, mieniących się paradoksalnie czasami oświecenia, będzie wielu ludzi cielesnych, gardzących wszelkimi sprawami Bożymi. Są to czciciele tego świata. Musimy trzymać się z dala od tego zniewolenia, wystrzegając się wszelkich ambicji i przywiązania do dóbr światowych oraz pogoni za doczesnymi przyjemnościami.

Walka między Kościołem a dzisiejszymi błędami

Z rozważań nad proroctwami Starego i Nowego Testamentu dowiedzieć się możemy wielu rzeczy bardzo pouczających, oświecających nas i dodających nam otuchy.

Rzeczy, jakie dokonują się przed naszymi oczyma, nie powinny nas gorszyć ani dziwić. Nie dzieje się nic, co nie zostałoby zapowiedziane przez sługi Boże, Jego Proroków.

Kościół Jezusa Chrystusa ma zostać opuszczony i prześladowany przez te same narody, które przez stulecia chlubiły się z tego, że jest on ich Matką i Nauczycielem.

Wszelkie przejawy zła, jakich doświadcza Kościół, zostaną pomszczone, pomimo szalonego twierdzenia jego wrogów, że udaremnili Boże obietnice, a rządy które wierzą, że zniszczą Kościół, pracują jedynie dla jego przyszłej chwały i na własną zgubę.

Ostatecznie, pomimo wielkiej władzy, jaką z dopuszczenia Bożego posiadają moce ciemności, Bóg powściągnie ich furię, a ich starania zostaną udaremnione. Sądząc jednak z tego, co widzimy, wydaje się, że nastąpi to dopiero po długim okresie czasu i po wielu szkodach wyrządzonych ludziom.

Widzieliśmy pierwszą próbę, w której nasi pasterze niemal jednomyślnie odrzucili to, co było sprzeczne z wiernością Panu i Jego Kościołowi.

Druga próba będzie jeszcze straszliwsza, gdyż chrześcijanie, którzy okazali się niewierni, nie zadowolą się samym tylko porzuceniem pewnych elementów religii chrześcijańskiej, lecz zaatakują je wszystkie równocześnie. Choć pożądane byłoby, by wszyscy, którym powierzono depozyt wiary, posiadali tę samą stałość i doskonałą jedność, nie można jednak oczekiwać, że istotnie tak będzie. Pomimo to, liczba wciąż opierających się złu będzie znacząca.

Obowiązki wobec prawdy

Zawsze, nawet w Kościele, będą ludzie światowi i myślący na sposób światowy, trawiący swe siły duchowe na kwestionowanie najbardziej przekonujących prawd, gdy tylko nie odpowiadają one oczekiwaniom świata. Dlatego też znajdą się wierni, którzy bez badania będą dostosowywać swe poglądy do zdań sceptyków i szerzycieli zamętu. Wielu, nawet spośród tych, którzy początkowo byli obrońcami prawdy i których zdanie ma wpływ na większość, stanie się wyznawcami błędów.

Wierni muszą zawsze pamiętać o nienawiści, jaką Bóg darzy błąd, i strzec się niewiernych, wiedząc, że kieruje nimi duch ciemności. Wielokrotnie, zwłaszcza w sytuacji, gdy dominuje bezbożny system, tchórzliwość może sprawić, że poczujemy się zmuszeni do zdrady sprawy wiary. Lekarstwem na to zło jest szczera wiara, prawdziwa pokora i wzgarda dla świata.

Innym niebezpieczeństwem jest odejście od prawdy po jej uprzednim uznaniu, z lęku przed niebezpieczeństwami, na jakie bylibyśmy wystawieni, występując w jej obronie. Obrona prawdy, zwłaszcza gdy dotyczy to wiary, oznacza obronę sprawy Boga, a porzucenie jej równoznaczne jest z Jego opuszczeniem i stanięciem po stronie ojca kłamstwa. Jest to zawsze sprawa bardzo poważna, a konsekwencje są katastrofalne: pierwszy błąd prowadzi do kolejnego, a ten, kto wierzy, że zdoła ograniczyć się do tylko jednego fałszywego kroku, wkrótce budzi się w otchłani. Trzeba więc mieć silne postanowienie nie ustąpić nigdy w tym, co dotyczy wiary, i gardzić spokojem, własnymi interesami, a nawet życiem, gdy chodzi o obronę prawdy.

Kolejnym niebezpieczeństwem grożącym ludziom, którzy uniknęli pierwszych dwóch zagrożeń, jest ślepe podążanie za konkretnymi autorytetami, które w czasach niepokojów czy prześladowań zazwyczaj stają po stronie bardziej odpowiadającej naszym naturalnym skłonnościom, nawet jeśli sprzeciwia się to prawdzie. Musimy pamiętać, że prawda pozostaje zawsze taka sama, nie zmienia się stosownie do okoliczności. To, co w pewnym czasie postrzegane jest jako prawdziwe, nie przestaje takim być, choć ten czy inny człowiek może zmienić swe zapatrywania. Powinniśmy kierować się tym, co myśleliśmy, gdy nic nie zaciemniało naszego sądu, a nie wątpliwościami, jakie mogły zrodzić się w nas, gdy lęk osłabił siłę i wolność naszego intelektu. Gdybyśmy ocenili argumenty, a nie liczebność tych, których opinia trzyma w niewoli ducha, doszlibyśmy do przekonania, że argumenty te są całkiem słabe. Ponadto autorytet ich ustępuje i upada wobec autorytetu Kościoła i Ojca Świętego.

Nadzieja

By dodać nadziei tym, którzy nadal pozostają wierni, konieczne jest przypominanie im o Bożych obietnicach, jakie zbiegną się z zaburzeniami końca czasów.

Przymierze Jezusa Chrystusa i Jego Kościoła jest wieczne: będzie On z nim zawsze jako Bóg prawdy i świętości, zbudował go bowiem na św. Piotrze oraz jego następcach, jako na silnej i niewzruszonej opoce. Cechy wyróżniające prawdziwą Oblubienicę Chrystusa pozostaną w niej na zawsze. Zawsze składana będzie Najświętsza Ofiara Ołtarza, a orły, prawdziwi wierni, będą gromadzić się wokół Ciała Boga­‑Człowieka. Stolica Piotrowa będzie zawsze ich punktem zbornym, niezależnie od tego, jak ciężkie przyjdą prześladowania – nie będą one nigdy tak poważne, by Bóg nie zachował w każdym kraju wiernych, kapłanów i biskupów. Gdy narody odłączają się od niego, Kościół opłakuje ich ucieczkę, nie przestaje jednak być matką wielkiej rzeszy dzieci.

Ponadto upadek sekt heretyckich i schizmatyckich oraz nieład i błędy, w jakie popadną pogrążone w apostazji narody, jaśniej jeszcze uwydatni świętość Kościoła Jezusa Chrystusa.

Ta głęboka ignorancja, te ciemności widoczne do pewnego stopnia dla tych wszystkich, którzy posługują się jeszcze światłem swego rozumu, a także cynizm, zuchwalstwo i chaos, jakie cechować będą tych ludzi, w miarę jak oddalać się będą coraz dalej od Słońca sprawiedliwości, będą antidotum na zgorszenia tych czasów.

Gdy Kościół ponosi pewne straty, Bóg często naprawia je w sposób prawdziwie cudowny. Tak właśnie będzie w naszych czasach powszechnej rewolucji. Kościół poniesie straty poważniejsze niż kiedykolwiek wcześniej, zostanie do pewnego stopnia zredukowany do stanu, w jakim znajdował się w czasie męki Zbawiciela. Bóg dopuści to jednak jedynie po to, by Kościół mógł się odrodzić z nowym blaskiem i dalej głosić panowanie Jezusa Chrystusa. Jego młodość zostanie mu przywrócona, a Duch Święty zleje nań obfitość swych łask. Żydzi ostatecznie otworzą swe oczy na Światłość i oddadzą cześć Temu, którego ignorowali przez tak długi czas, stając się apostołami Bóstwa Jezusa Chrystusa. Ogłoszą to narodom niewiernym w taki sposób, że Kościół rozprzestrzeni się bardziej niż kiedykolwiek przedtem. Wielka liczba jego dzieci wyróżni się wielką świętością, a ich odwaga objawi się zwłaszcza w dniu, gdy trzeba będzie znosić okrutne prześladowanie. Ω

Z języka angielskiego przełożył Tomasz Maszczyk.

Józef Piotr Picot de Limoëlan de Clorivière (1768–1826) był oficerem i zdecydowanym przeciwnikiem rewolucji francuskiej. Brał udział w nieudanym spisku na życie Napoleona Bonapartego. W 1803 r. zbiegł do USA, został kapłanem katolickim i posługiwał najpierw w Charleston (Karolina Południowa), a potem w Georgetown.