Rok liturgiczny

„Jam jest swiatłość świata, kto idzie za mną nie chodzi w ciemnościach” – głosił Pan Jezus. Nie możemy patrzeć w słońce, ponieważ jego blask oślepia nas. Natomiast bez trudności podziwiamy piękno promienia słonecznego rozszczepionego w tęczy. Podobnie nie możemy ogarnąć równocześnie całości życia i nauki Pana Jezusa. Dlatego Kościół rozszczepił światło Chrystusowe na szereg tajemnic i rozłożył je w roku liturgicznym, abyśmy mogli lepiej je poznać i wyczerpać zawarte w nich łaski. Tajemnice te przedstawia Kościół dzieciom swoim w modlitwie liturgicznej i w zmiennych częściach Mszy św.

Rok liturgiczny nie jest zimnym i bezwładnym przedstawieniem spraw tyczących się minionych czasów ani też prostym i czczym przypomnieniem wypadków z dawnych wieków. Jest to raczej sam Chrystus, trwający w Kościele swoim i kroczący drogą ogromnego miłosierdzia, które rozpoczął za swego doczesnego życia, gdy przechodził dobrze czyniąc w tym najlitościwszym zamiarze, aby dusze ludzi zbliżyły się do jego tajemnic i nimi niejako żyły.

Uczestnicząc we Mszy św. upraszamy sobie pomoc Bożą do naśladowania naszego Zbawiciela.

Obchód dziejów naszego Zbawiciela grupuje się koło dwu najważniejszych tajemnic: Tajemnicy Wcielenia i Tajemnicy Odkupienia. Te dwie tajemnice dały nazwy dwu częściom roku kościelnego. W każdej z tych części obchodzimy okres przygotowania, okres świąteczny i okres po świętach.

Podział roku kościelnego

Rok kościelny zaczyna się w I niedzielę Adwentu, kończy się w sobotę po 24 niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego. Obejmuje on dwa rodzaje świąt: uroczystości ku czci Pana Boga i uroczystości ku czci Świętych Pańskich. Pierwszy rodzaj świąt rozłożony według pór roku kościelnego tworzy tak zwany cykl czyli poczet świąt według pór roku – po łacinie proprium de tempore.

Celem tych świąt jest ukazanie nam Pana naszego, Jezusa Chrystusa w tradycyjnych ramach wielkich tajemnic naszej wiary. Rozwijający się równocześnie z pierwszym, drugi, podrzędny szereg świąt, zowie się „Cyklem czyli Pocztem Uroczystości Świętych Pańskich” – po łacinie „Proprium Sanctorum”, nabożeństwa właściwe poszczególnym uroczystościom Świętych Pańskich, gdyż obejmuje wszystkie uroczystości ku czci tych dusz świętych, które Bóg połączył z Jezusem w dziele Odkupienia.

Święta według pór roku kościelnego

Poczet ten dzieli się na dwie części, tj. na okres Bożego Narodzenia i na okres Wielkanocy. Każdy z tych okresów dzieli się z kolei na czasy przed tymi wielkimi świętami, w ciągu nich i po nich. Celem tych czasów jest przygotować duszę, nauczyć ją obchodzić te święta uroczyście, oraz przedłużyć później te obchody o kilka tygodni.

Okres Bożego Narodzenia czyli Wcielenia

1. Czas Adwentowy (po łacinie Adventus) obejmuje cztery tygodnie, w ciągu których wraz z Partriarchami i Prorokami wzdychamy do przyjścia Zbawiciela.

2. Czas Bożego Narodzenia stawia nam przed oczyma Narodzenie Słowa Wcielonego, które się w nas odtwarza przez łaskę i Objawienie się Jego światu.

3. Czas po Objawieniu czyli po Trzech Królach obejmuje od 2 do 6 tygodni, przypominających nam życie ukryte Chrystusa w Nazarecie i objawia nam Jego Bóstwo.

Okres Wielkanocy czyli Odkupienia

1. Dziewięć tygodni stanowi przygotowanie do wielkiego święta Paschy. Dzielą się na trzy czasy:

1. Czas Siedemdziesiątnicy (przedpoście) wprowadza nas przez trzy tygodnie w życie publiczne Pana Jezusa i wraz z Wielkim Postem, który po nim następuje, podaje nam syntezę życia Pana Jezusa.
2. Czas Wielkiego Postu 40-dniowego wyobraża post 40-dniowy Pana Jezusa na pustyni i pozwala nam w nim uczestniczyć. Opisuje nam też życie apostolskie Pana Jezusa.
3. Czas Męki Pańskiej obejmuje ostatnie dwa tygodnie Wielkiego Postu: ukazuje nam ostatnie cierpienia Pana Jezusa i konanie Jego na krzyżu, abyśmy wraz z Nim umrzeć mogli grzechom naszym.

2. Czas Wielkanocy pozwala nam uczestniczyć w największej ze wszystkich uroczystości: Zmartwychwstania Pańskiego czyli Wielkanocy wraz z oktawą uprzywilejowaną: w ciągu tego czasu dusza nasza zmartwychwstaje z Chrystusem i żyje przez następnych pięć tygodni z Jezusem ustanawiającym Kościół i wstępującym w niebo w dniu Wniebowstąpienia. Zesłanie Ducha Świętego zamyka ten czas przez zstąpienie Ducha Świętego do dusz naszych.

3. Czas po zesłaniu Ducha Świętego ukazuje nam przez 24 do 28 niedziel cały plon świętości, który Duch Święty i Najświętszy Sakrament wzbudza w Kościele i w Świętych aż do końca świata, który przypomina 24-a niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego

Święto Wielkanocy, które jest punktem kulminacyjnym całego roku kościelnego, obchodzi się zawsze w najbliższą niedzielę po pełni księżyca w marcu, bierze się jedynie w rachubę pełnię począwszy od 21 marca. Gdy zas pełnia marcowa wypadnie przed 21 tego miesiąca, wówczas następna dopiero będzie pełnią Wielkanocy. Stąd może wypaść cały miesiąc różnicy, czyli, data Zmartwychwstania Pańskiego waha się między 22 marca a 25 kwietnia.

Cykl uroczystości Świętych Pańskich

W bulli swej Divino afflatu wskazuje nam św. Pius X, jaką hierarchię należy zachować w obchodzeniu uroczystości Świętych, które przypadają w ciągu roku wśród tajemnic cyklu chrystologicznego.

Pierwsze miejsce zajmuje Najświętsza Panna. Potem idą Aniołowie, następnie wedle roli, jaką odegrali w dziele Wcielenia: św. Jan Chrzciciel poprzednik Mesjasza: św. Józef, św. Piotr, św. Paweł i inni Apostołowie, których święta dawniej uroczyście obchodzono. Święci Patronowie narodu, diecezji, parafii zajmują też pierwsze miejsca ze względu na wdzięczność im należną.

Następnie święta: Poświęcenie Kościoła, Męczenników, Papieży, Biskupów, Doktorów (tj. tłumaczy najwierniejszych słowa Bożego), Wyznawców (tj. tych, co życiem i nauką wyznawali Boga), Dziewic i Niewiast świętych.

Najważniejsze i najliczniejsze święta tego cyklu, miejscem, jakie zajmują, (mianowicie w czasie po Zesłaniu Ducha Świętego) stawiają w pełnym świetle poczet świąt ku czci Pana Jezusa, gdyż świat przez Chrystusa ma być odnowiony: „instaurare omnia in Christo”.

Te dwa cykle stanowią jakby wspaniałą monstrancję wysadzaną drogimi kamieniami. Środek jej zajmuje Msza, tzw. Msza wiernych z trzema głównymi częściami: Ofiarowaniem, Konsekracją i Komunią. – Dookoła Msza Katechumenów, czyli wstęp do Mszy, który się co dzień zmienia i ukazuje nam na ołtarzu różne tajemnice religii w każdą niedzielę i są jakby słabszymi promykami w pozostałych dniach. – Kościół, który piastuje to słońce Boże w ciągu wieków codziennie wznosi je ku niebu w swym kulcie liturgicznym, abyśmy przezeń mogli ofiarować Bogu hołd naszej wdzięczności za każdą tajemnicę Chrystusową oraz korzystać codziennie ze skarbu łask w tych tajemnicach zawartych.

Podział roku kościelnego