Rozdział XXXIII

Lekarstwo na liberalizm: „Wszystko odnowić w Chrystusie”

Im większe zło, tym większe lekarstwa! Ale czym będzie można uleczyć raka czy też AIDS w Kościele? Odpowiedź jest oczywista: należy zastosować środki proponowane przez papieży przeciwko nowoczesnym błędom, a mianowicie filozofię tomistyczną, zdrową teologię oraz Prawo, które wynika z tych dwóch pierwszych nauk.

Zdrowa filozofia – filozofia świętego Tomasza z Akwinu

Rozumiecie, że aby pokonać subiektywizm i racjonalizm, które stanowią podstawę liberalnych błędów, nie będę się odwoływał do nowoczesnych filozofii, które właśnie skażone są subiektywizmem i racjonalizmem. Filozofia wszystkich czasów, a w szczególności metafizyka, nie bierze za swój przedmiot ani podmiotu, ani jego wiedzy, ani jego miłości. Podmiotem jest sama istota rzeczy, to co jest. To jest rzeczywiście Istota, z jej prawami i zasadami, którą odkrywa nasza najbardziej spontaniczna wiedza. A na jej szczycie, mądrość naturalna, którą jest filozofia, prowadzi, przez teodyceę lub teologię naturalną, do Istoty par excellence, Istoty, która istnieje sama przez się. Rzeczywiście, zdrowy rozsądek, wsparty, wzmocniony i podniesiony przez prawdy wiary, przynagla nas do umieszczenia tej pierwszej Istoty na szczycie rzeczywistości, według objawionej definicji: Ego sum qui sum357: „Jestem, który jestem”. Wiecie z pewnością, że Mojżeszowi, który spytał Boga o Jego imię, Bóg odpowiedział: „Jestem, który jestem”, co oznacza: Jestem Ten, który istnieje sam przez siebie, posiadam istnienie dzięki sobie.

Rozważmy zatem tę Istotę, która istnieje sama przez Siebie, która nie otrzymała egzystencji, ale która posiada ją dzięki Sobie. On jest ens a se: istotą samą przez siebie, w odróżnieniu od wszelkich innych istot, które są ens ab alio: istnieją dzięki innemu istnieniu, dzięki darowi egzystencji danemu przez Boga! Możemy medytować nad tym godzinami. Jest to tak uderzające, tak niewyobrażalne. Posiadać istnienie dzięki samemu sobie, to znaczy żyć w wieczności, to znaczy być wiecznym. Ten, który posiada istnienie dzięki samemu sobie, nigdy nie może być bez istnienia, istnienie nigdy go nie opuściło. On zawsze jest, on zawsze będzie i zawsze był. Ten, który jest ens ab alio przeciwnie, istnieje dzięki innemu istnieniu. Otrzymał istnienie od innego istnienia. On zaczął istnieć od pewnego momentu: rozpoczął się!

W jakiej pokorze powinno nas utrzymywać to rozważanie! Powinno nas przeniknąć nicością, którą jesteśmy w oczach Boga! „Jestem, który jestem, ty jesteś, która nie jesteś”, tak powiedział nasz Pan do pewnej świętej duszy. Jakże to prawdziwe! Im bardziej człowiek przenika tę zasadę najprostszej filozofii, tym lepiej zajmuje swoje prawdziwe miejsce przed Bogiem.

Sam fakt powiedzenia: Ja jestem ab alio, Bóg jest ens a se. Ja mam początek, Bóg jest wieczny. Cóż za straszliwa różnica! Cóż za otchłań! Więc to ta mała istota ab alio, która otrzymuje swoje istnienie od Boga, miałaby moc ograniczać chwałę Boga? Ona miałaby prawo powiedzieć Bogu: „Masz prawo do tego, ale nic więcej!” „Króluj w sercach, w zakrystiach, w kaplicach, tak, ale na ulicy, w społeczeństwie, nie!” Cóż za zarozumiałość! Ponadto, czy ta istota byłaby ab alio, gdyby miała moc reformować plany Boga, zmieniać rzeczy tak, aby były czym innym niż są, czym innym niż Bóg je uczynił? Czy ta licha istota ab alio ma prawo zmieniać prawa, które Bóg w Swojej mądrości i wszechmocy ustanowił dla wszystkich istot, a zwłaszcza dla człowieka i dla społeczeństwa? Czy ma prawo zmieniać je według swoich kaprysów mówiąc: „Jestem wolna!” Cóż za aspiracje! Co za absurd stanowi ten bunt liberalizmu! Zobaczmy, jak ważną rzeczą jest posiadanie zdrowej filozofii, a co z tym się wiąże, gruntownej wiedzy o porządku naturalnym, nadprzyrodzonym, społecznym i politycznym. W tym celu, nauczanie św. Tomasza jest niezastąpione! Nie oprę się pokusie zacytowania wam encykliki Leona XIII Aeterni Patris z dnia 4 sierpnia 1879 r.:

Doktor Anielski rozważał filozoficzne wnioski przyczyn i samej zasady rzeczy: otóż rozmiar tych zasad i niezliczone prawdy, które zawierają się w zarodku, dostarczają nauczycielom kolejnych wieków bogaty materiał do korzystnego opracowania, które zostanie dokonane w czasie stosownym. Stosując ten sam proces w odrzucaniu błędów, wielki doktor osiągnął podwójny rezultat. Odrzucił wszystkie błędy czasów wcześniejszych, a także dostarczył niepokonanej broni służącej do rozpędzenia tych błędów, które niechybnie powstaną w przyszłości.

Leon XIII życzy sobie szczególnie zastosowania lekarstwa tomistycznej filozofii przeciwko błędom współczesnego liberalizmu:

Ogromne niebezpieczeństwo, na które naraziła rodzinę i świeckie społeczeństwo zaraza perwersyjnych poglądów jest nam wszystkim oczywiste. Z pewnością rodzina i społeczeństwo cieszyłaby się większym pokojem i bezpieczeństwem, gdyby na uczelniach i w szkołach nauczano doktryny zdrowszej i bardziej zgodnej z nauczaniem Kościoła, doktryny takiej, jaka znajduje się w dziełach Akwinaty. To, co św. Tomasz naucza nas na temat prawdziwej natury wolności, która w naszych czasach degeneruje się w swobodę, na temat boskiego pochodzenia władzy, na temat prawa i jego władzy, na temat rodzicielstwa i sprawiedliwych rządów monarchów; na temat posłuszeństwa należnego najwyższym władzom, na temat obustronnego miłosierdzia, które musi panować między ludźmi – to, co on mówi na powyższe i inne tematy posiada ogromną, nie do pokonania siłę, która może obalić zasady nowego prawa, pełnego niebezpieczeństw, jak wiemy, dla porządku i dobra publicznego.

Zdrowa teologia, również teologia św. Tomasza

Oprócz mądrości naturalnej, czyli zdrowej filozofii, ten, kto pragnie uchronić się przed liberalizmem, będzie musiał poznać wiedzę nadprzyrodzoną, którą jest teologia. Otóż Kościół, w celu osiągnięcia dogłębnej wiedzy porządku nadprzyrodzonego, przede wszystkim poleca filozofię św. Tomasza. To właśnie o Summa Theologica św. Tomasza z Akwinu Ojcowie Soboru Trydenckiego

zdecydowali, żeby była umieszczona pośrodku świętego zgromadzenia, wraz z tomem Pisma Świętego i dekretami papieży, otwarta na samym ołtarzu tak, aby można było z niej zaczerpnąć porad, przyczyn i wyroczni358.

Właśnie w szkole św. Tomasza Sobór Trydencki rozpędził pierwsze chmury rodzącego się naturalizmu.

Kto lepiej od św. Tomasza, wykazał, że porządek nadprzyrodzony nieskończenie wykracza poza wymogi porządku naturalnego? Święty Tomasz pokazuje nam (tu na ziemi możemy tego doświadczyć jedynie w mglistym świetle wiary) jak nasz Pan, przez Jego odkupieńczą Ofiarę, dzięki Jego zasługom, podniósł naturę odkupionych, poprzez uświęcająca łaskę, poprzez chrzest i inne sakramenty, poprzez świętą ofiarę Mszy. Dobra znajomość tej teologii sprawi, że wzrośnie w nas duch wiary, to znaczy wiary i postaw odpowiadających życiu wiary.

W Boskim wyznaniu, jeżeli ktoś prawdziwie posiada wiarę, posiada również gesty z niej wynikające. Mówiąc precyzyjnie, oskarżamy całą nową reformę liturgiczną o to, że wytwarza postawy, które nie są postawami wiary. Reforma narzuca nam naturalistyczne i humanistyczne wyznanie. Właśnie dlatego ludzie obawiają się klękać. Nie chcą już wyrażać adoracji, która należy się Bogu. Pragną zredukować sacrum do profanum. Jest to najbardziej odczuwalna rzecz dla osób, które mają kontakt z nową liturgią. Uważają, że jest ona nudna, że nie podnosi ich [na duchu] i nie zawiera już żadnych tajemnic.

Zdrowa teologia wzmocni nasze przekonanie wiary: nasz Pan Jezus Chrystus jest Bogiem – to centralna prawda wiary: Boskość naszego Pana. Wtedy służymy naszemu Panu jako Bogu, a nie jako zwykłemu człowiekowi. Bez wątpienia, uświęceni zostaliśmy przez Jego człowieczeństwo, przez uświęcającą łaskę, która wypełniała Jego świętą duszę. To są przyczyny, dla których powinniśmy mieć nieskończony szacunek dla Jego Świętego Człowieczeństwa. Obecnie zagraża nam uczynienie z naszego Pana zwykłego człowieka, nadzwyczajnego człowieka, zapewne, supermana, ale nie Syna Bożego. Przeciwnie, jeżeli On naprawdę jest Bogiem, zgodnie z tym, czego naucza nas wiara, wtedy wszystko ulega zmianie. Bo od tej chwili na zawsze On jest Mistrzem wszystkich rzeczy. W takim przypadku z Jego Bóstwa wynikają wszystkie konsekwencje. Musimy przyznać Mu wszystkie atrybuty, które teologia przyznaje Bogu: Jego wszechmoc, Jego wszechobecność, Jego stałą i nadrzędną przyczynowość wobec wszystkiego, wobec wszystkich rzeczy, które istnieją, gdyż to On jest źródłem istnienia – to wszystko odnosi się do samego naszego Pana Jezusa Chrystusa. W związku z tym, do niego należy zwierzchność nad wszelkimi rzeczami. On, ze swej natury, jest Królem, Królem wszechświata. I żadne stworzenie, osoba czy społeczeństwo, nie może uciec od Jego władzy, Jego suwerennej władzy, Jego suwerennej łaski:

bo w Nim zostało wszystko stworzone: i to, co w niebiosach, i to, co na ziemi, byty widzialne i niewidzialne, czy Trony, czy Panowania, czy Zwierzchności, czy Władze. Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone. On jest przed wszystkim i wszystko w nim ma istnienie. I On jest Głową Ciała – Kościoła. On jest Początkiem, Pierworodnym spośród umarłych, aby sam zyskał pierwszeństwo we wszystkim. Zechciał bowiem [Bóg], aby w Nim zamieszkała cała Pełnia, i aby przez Niego znów pojednać wszystko z sobą: przez Niego – i to, co na ziemi, i to, co w niebiosach, wprowadziwszy pokój przez krew Jego krzyża359.

Dlatego, z tej pierwszej prawdy wiary, Boskości naszego Pana Jezusa Chrystusa, wywodzi się druga prawda wiary: Jego królowanie, a zwłaszcza Jego Królestwo nad społeczeństwami, a także posłuszeństwo ze strony społeczeństw Woli Jezusa Chrystusa, poddanie prawa świeckiego, które musi być ustanowione, prawu naszego Pana Jezusa Chrystusa. A nawet więcej, nasz Pan pragnie zbawienia dusz, niewątpliwe pośrednio, ale skutecznie, poprzez chrześcijańskie świeckie społeczeństwo całkowicie poddane Ewangelii, które kształtowane jest według Jego planu zbawienia, i stanowi doczesny instrument tego planu. Od tego momentu, cóż może być bardziej sprawiedliwe, bardziej konieczne, niż prawa świeckie, które są zgodne z prawami Jezusa Chrystusa, i które karzą z całą surowością kar przestępców łamiących prawo Jezusa Chrystusa, w sprawach publicznych i społecznych? Otóż dokładnie rzecz ujmując, wolność religijna, wolność masonerii, tak jak wolność Soboru Watykańskiego II, pragnie wyeliminować to ograniczenie. Ale to przecież jest upadek chrześcijańskiego porządku społecznego. Czy nasz Pan chce czegoś innego poza tym, żeby Jego odkupieńcza ofiara przeniknęła świeckie społeczeństwo! Czym jest chrześcijańska cywilizacja, czym jest chrześcijaństwo, jeżeli nie wcieleniem Krzyża naszego Pana Jezusa Chrystusa w życie całego społeczeństwa! To właśnie nazywa się społecznym panowaniem naszego Pana. Dzisiaj, w obliczu liberalizmu, tę właśnie prawdę musimy głosić z największym zapałem.

Kolejną, drugą konsekwencją Boskości Jezusa Chrystusa jest fakt, iż Jego Odkupienie nie jest jedną z możliwości [osiągnięcia] życia wiecznego! On jest [jedyną] Drogą, Prawdą i Życiem! On jest bramą! On sam mówi w ten sposób:

Ja jestem bramą owiec. Wszyscy, którzy przyszli przede Mną, są złodziejami i rozbójnikami, a nie posłuchały ich owce. Ja jestem bramą. Jeżeli ktoś wejdzie przeze Mnie, będzie zbawiony – wejdzie i wyjdzie, i znajdzie paszę360.

On jest jedyną drogą zbawienia dla każdego człowieka. Św. Piotr ogłasza:

I nie ma w żadnym innym zbawienia, gdyż nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imienia, w którym moglibyśmy być zbawieni361.

Otóż w naszych czasach tę prawdę należy jak najbardziej podkreślać, w obliczu fałszywego ekumenizmu o liberalnej naturze, który zapewnia nas, że wartości zbawienne są w każdej religii, i że jest to jedynie kwestia ich rozwijania. Jeżeli to byłaby prawda, to jakim dobrem byliby misjonarze? Właśnie dlatego, że poza Jezusem Chrystusem nie ma zbawienia, Kościół jest ożywiany duchem misyjnym, duchem podboju, który jest szczególnym duchem wiary.

Prawo

Do filozofii i teologii koniecznie należy dodać trzecią dyscyplinę, która zamieni wielkie prawdy porządku naturalnego i porządku nadprzyrodzonego w zasady prawne. Liberalizm, faktycznie, nawet w swych najbardziej umiarkowanych formach, głosi prawa człowieka bez Boga. Nie istnieje nic bardziej niezbędnego dla katolickiego prawnika, niż oparcie od nowa praw ludzi żyjących w społeczeństwie na ich obowiązkach względem Boga, na prawach Boga. Prawdę mówiąc, istnieją tylko takie prawa człowieka, które są mu pomocą w poddaniu się prawom Boga! Tę samą prawdę wyraża twierdzenie, że prawo nakazujące, prawo świeckie, musi opierać się na prawie naturalnym. Papież Pius XII nalegał na tę zasadę, przeciwko błędowi prawnego pozytywizmu, który czyni z arbitralnej woli człowieka źródło prawa.

Jest także prawo nadprzyrodzone: prawa Jezusa Chrystusa i Jego Kościoła, prawa dusz odkupionych krwią Jezusa Chrystusa. Prawa Kościoła i dusz chrześcijańskich względem państwa tworzą to, co nazwaliśmy publicznym Prawem Kościoła. Ta nauka została praktycznie unicestwiona przez soborową Deklarację o wolności religijnej, jak próbowałem to wykazać362. Wciąż nie ma nic bardziej pilnego, niż nauczanie od nowa publicznego Prawa Kościoła, które wprowadza wielkie zasady rządzące stosunkami państwo­Kościół363. Na ten temat zalecam szczególnie lekturę Institutiones juris publici ecclesiastici kardynała Ottavianiego oraz pracę Ecclesia et status, fontes selecti Giovanni Lo Grasso SI. Zwłaszcza to drugie dzieło zawiera wszystkie dokumenty od czwartego do dwunastego wieku, niedoceniane lub rzucone w zapomnienie przez liberałów.

Na koniec nie zapominajmy, że niewyczerpanym źródłem prawa Kościoła jest historia kościelna: postawa pierwszych chrześcijańskich władców, którzy w czwartym wieku oddawali doczesny miecz na służbę duchowej władzy Kościoła, i nieustannie są wychwalani przez Kościół. Albo odważny sprzeciw ze strony biskupów i papieży przeciwko książętom uzurpującym sobie władzę duchową na przestrzeni wieków. To po prostu dogmat wprowadzony w praktyce. Stanowi on najbardziej zasadnicze odrzucenie całego liberalizmu: liberalizmu rewolucyjnych prześladowców Kościoła, a także znacznie bardziej perfidnych, tak zwanych liberalnych katolików.

Przypisy

357. ↑Wj 3, 14.
358. ↑Leon XIII, Aeterni Patris.
359. ↑Kol 1 16-20.
360. ↑J 10, 7–10.
361. ↑Dz 4, 12.
362. ↑Zob. rozdział XXVIII.
363. ↑Zob. rozdział XIII.