Rozdział V

O przykazaniach kościelnych

242. Ile jest przykazań kościelnych?

Przykazań kościelnych, które katolik powinien wszystkie zachowywać, jest więcej, np. przykazanie o nieczytaniu i nieprzechowywaniu książek zakazanych, o nienależeniu do sekty masońskiej i innych sekt tego rodzaju, o zaniechaniu w czasie zakazanym uroczystych ślubów małżeńskich, o niepaleniu zwłok i inne, ale zwykle wylicza się tylko pięć przykazań kościelnych, które dotyczą raczej zwyczajnego życia duchownego wszystkich wiernych.

Art. 1
O pierwszym przykazaniu kościelnym

243. Co przepisuje Kościół w pierwszym przykazaniu: W niedziele i w inne święta nakazane Mszy słuchać i zaniechać ciężkiej pracy?

W pierwszym przykazaniu: W niedziele i w inne święta... Kościół przepisuje sposób święcenia niedziel i innych świąt nakazanych, co się dzieje głównie przez słuchanie Mszy świętej i wstrzymywanie się od zajęć służebnych.

244. Czy już prawo natury wymaga, aby człowiek pewien czas poświęcił czci Bożej?

Już samo prawo natury wymaga, aby człowiek pewien czas poświęcił czci Bożej, żeby mianowicie wolny od spraw i prac cielesnych duszą i ciałem pobożnie czcił i wielbił Boga, który go stworzył i od którego człowiek otrzymał tak wielkie i niezliczone dobrodziejstwa.

245. Które święta są nakazane w całym Kościele?

W całym Kościele następujące święta są nakazane: wszystkie niedziele, dzień Bożego Narodzenia, Obrzezania (Nowy Rok), Objawienia (Trzech Króli), Wniebowstąpienia Chrystusa, Bożego Ciała, Niepokalanego Poczęcia i Wniebowzięcia Najśw.Maryi Panny, św.Józefa, jej Oblubieńca, św.Apostołów Piotra i Pawła i Wszystkich Świętych.

246. Prócz wysłuchania Mszy św. jakie jeszcze uczynki przystoi chrześcijaninowi wykonywać w niedziele i inne święta nakazane?

Prócz wysłuchania Mszy św. w niedziele i inne święta nakazane przystoi chrześcijaninowi wedle możności oddawać się innym uczynkom pobożnym i religijnym, zwłaszcza zaś pomagać przy odprawianiu świętych obrzędów i słuchać kazań i nauki katechizmu.

247. Które zajęcia nazywają się służebnymi?

Służebnymi nazywają się zajęcia, które zazwyczaj wykonuje służba i najemnicy, są to zajęcia, wykonywane głównie siłami ciała i służące przeważnie jego potrzebom.

248. Czy są jakiś zajęcia służebne, które są dozwolone w niedziele i inne święta nakazane?

W niedzielę i inne święta nakazane są dozwolone takie zajęcia służebne, które należą wprost do służby Bożej, albo do zwyczajnej potrzeby służby domowej lub publicznej, albo których bądź domaga się miłość, bądź też nie można ich zaniechać bez wielkiej szkody, albo na które pozwala przyjęty zwyczaj.

249. Czy w niedziele i święta należy się wstrzymywać tylko od zajęć służebnych?

W niedziele i święta należy się wstrzymać nie tylko od zajęć służebnych, lecz także od czynności sądowych, i jeżeli się nie sprzeciwiają prawowite zwyczaje albo wyjątkowe przywileje – od publicznego handlu, od targów i innych publicznych zakupów i sprzedaży.

250. Czy grzeszą ci, którzy nie zachowują niedziel i innych świąt nakazanych, albo przeszkadzają w tym drugim?

Ci, którzy bez słusznej przyczyny nie zachowują niedziel i świąt nakazanych, albo drugim w tym przeszkadzają, grzeszą ciężko.

Art. 2
O drugim przykazaniu kościelnym

251. Co przepisane jest drugim przykazaniem: W dni od Kościoła postanowione wstrzymać się od mięsa i zachowywać post?

Drugim przykazaniem: W dni od Kościoła..., jest przepisane, żebyśmy w dni, przez Kościół postanowione, zachowywali albo tylko sam post, albo tylko samą wstrzemięźliwość od mięsa, albo i post i wstrzemięźliwość razem.

252. Co przepisuje przykazanie samego tylko postu?

Przykazanie samego tylko postu przepisuje, żeby się odbywał jeden posiłek na dzień, nie zabrania ono jednak nieco jedzenia i napoju rano i wieczór, przy zachowaniu wszelako przyjętego w danych miejscowościach zwyczaju co do ilości i jakości potraw.

253. Czego zakazuje przykazanie samej tylko wstrzemięźliwości od potraw mięsnych?

Przykazanie samej tylko wstrzemięźliwości od potraw mięsnych zakazuje spożywania mięsa i polewki z mięsa, nie zabrania jednak ani jaj, ani nabiału, ani żadnych przypraw, nawet tłuszczu zwierzęcego.

254. W które dni obowiązują te przepisy?

O ile prawowita władza nie przyzna innych ulg, to:

1. przepis samego tylko wstrzymania się od mięsa obowiązuje we wszystkie piątki;
2. przykazanie wstrzymania się od mięsa i zarazem postu obowiązuje w środę popielcową, w piątki i soboty Wielkiego Postu, w Suche Dni, w wigilię Zielonych Świąt, Wniebowzięcia N.M.Panny, Wszystkich Świętych i Bożego Narodzenia;
3. przepis samego tylko postu obowiązuje w pozostałe dni Wielkiego Postu, z wyjątkiem niedziel.

255. Czy są jakieś dni, w które te przepisy nie obowiązują?

W niedziele i inne święta nakazane oraz w Wielką Sobotę po południu nie obowiązuje przepis wstrzymania się od mięsa, albo wstrzymania się od mięsa i postu, albo tylko samego postu, z wyjątkiem święta nakazanego w czasie Wielkiego Postu, ani też nie pości się w te wigilie, które są obchodzone wcześniej, aniżeli tego wymaga kalendarz.

256. Kto jest obowiązany do wstrzymywania się od mięsa i do postu?

O ile nie są naprawdę usprawiedliwieni, albo nie otrzymali dyspensy, wstrzemięźliwość od mięsa winni zachować wszyscy, którzy dostatecznie rozwinięci umysłowo, ukończyli siódmy rok życia; do postu zaś są obowiązani wszyscy od ukończonego dwudziestego pierwszego roku życia aż do rozpoczęcia sześćdziesiątego.

257. Dlaczego Kościół przepisuje wstrzymywanie się od mięsa i post?

Kościół dlatego przepisuje wstrzymywanie się od mięsa i post, aby wierni czynili pokutę za popełnione grzechy, strzegli się ich na przyszłość i tak skuteczniejszą była ich modlitwa.

Art. 3
O trzecim i czwartym przykazaniu kościelnym

258. Co Kościół przepisuje trzecim przykazaniem: Spowiadać się przynajmniej raz w roku?

Trzecim przykazaniem: Spowiadać się przynajmniej raz w roku, przepisuje Kościół, żeby wierni, gdy dojdą do używania rozumu, spowiadali się przynajmniej raz w roku z tych grzechów, które jeszcze nie były bezpośrednio odpuszczone w poprzednich spowiedziach.

259. Co nakazuje Kościół przez czwarte przykazanie: Najświętszy Sakrament przynajmniej w czasie wielkanocnym przyjmować?

Przez czwarte przykazanie: Najświętszy Sakrament przynajmniej w czasie wielkanocnym przyjmować, Kościół nakazuje, żeby każdy wierny, skoro tylko dojdzie do używania rozumu, przynajmniej w czasie wielkanocnym przyjmował Najświętszy Sakrament.

260. Czy wierni przykazaniu temu winni uczynić zadość w swoim własnym obrządku i we własnej parafii?

Chociaż ścisłego obowiązku co do tego nie ma, to jednak należy im radzić, żeby każdy temu przykazaniu czynił zadość w tym obrządku, do którego należy i we własnej parafii, i żeby ci, którzy uczynili zadość w cudzym obrządku lub w cudzej parafii, starali się zawiadomić własnego proboszcza, że spełnili przykazanie.

261. Dlaczego Kościół do trzeciego i czwartego przykazania dodał słowo: przynajmniej?

Kościół do trzeciego i czwartego przykazania dodał słowo: przynajmniej, żeby nam dać naukę, iż jest rzeczą bardzo pożyteczną i Kościół życzy sobie, aby wierni, nawet ci, którzy mają tylko powszednie grzechy albo śmiertelne, już bezpośrednio odpuszczone, spowiadali się częściej i często, a nawet codziennie, przyjmowali pobożnie Najświętszy Sakrament.

262. Jaki jest wiek używania rozumu, w którym jedno i drugie przykazanie Spowiedzi i Komunii zaczyna obowiązywać?

Wiek używania rozumu, w którym oba przykazania Spowiedzi i Komunii zaczynają obowiązywać, jest to ten wiek, w którym dziecko zaczyna rozumować, to jest mniej więcej siódmy rok życia, a nawet wcześniej.

263. Czy obowiązek ten, który spoczywa na dzieciach, spada także na innych?

Ten obowiązek, spoczywający na dzieciach, spada także i głównie na tych, którzy się powinni o nie troszczyć, to jest na rodziców, opiekunów, nauczycieli, spowiednika i proboszcza.

264. Jakiej znajomości nauki chrześcijańskiej potrzeba, żeby dziecko mogło i powinno być dopuszczone do pierwszej Komunii?

1. W niebezpieczeństwie śmierci wystarczy, aby umiało odróżnić Ciało Chrystusowe od zwykłego pokarmu, i umiało Mu oddać cześć pobożną;
2. Poza niebezpieczeństwem śmierci potrzeba nadto, żeby według swej zdolności pojmowało przynajmniej te tajemnice, w które każdy człowiek musi wierzyć pod utratą zbawienia, żeby Chleb Eucharystyczny odróżniało od zwykłego i cielesnego chleba i żeby Najśw. Sakrament przyjęło z pobożnością, odpowiadającą swemu wiekowi.

265. Do czego są obowiązane dzieci po pierwszej Komunii?

Po pierwszej Komunii dzieci obowiązane są nauczyć się stopniowo, w miarę swej zdolności, całego katechizmu, ułożonego do ich użytku.

266. Jaki jest w tej sprawie obowiązek rodziców i innych osób, którym jest powierzona troska o dzieci?

Rodzice i inne osoby, którym jest powierzona troska o dzieci, mają w tej sprawie nader ważny obowiązek dołożenia starań, żeby same dzieci w dalszym ciągu uczęszczały na publiczna naukę katechizmu, w przeciwnym razie oni sami winni w inny sposób dopełnić ich wykształcenia religijnego.

267. Jak długo trwa czas wielkanocny do przyjmowania Komunii świętej?

Czas wielkanocny do przyjmowania Komunii świętej trwa od niedzieli Palmowej do niedzieli Białej, jeżeli prawowita władza nie przyzna innych ulg.

268. Czy przestaje obowiązywać przykazanie Komunii, któremu się nie stało zadość w czasie wielkanocnym?

Przykazanie Komunii, któremu się nie stało zadość w czasie wielkanocnym, wcale nie przestaje obowiązywać i winno być spełnione w ciągu tego samego roku możliwie najrychlej.

269. Czy czyni się zadość przykazaniu rocznej Spowiedzi lub Komunii wielkanocnej przez świętokradzką spowiedź lub Komunię, albo przez Spowiedź dobrowolnie nieważną?

Ani przez świętokradzką Spowiedź lub Komunię, ani przez Spowiedź dobrowolnie nieważną nie czyni się zadość przykazaniu rocznej Spowiedzi lub Komunii wielkanocnej, a nawet z powodu nowego grzechu przykazanie to obowiązuje jeszcze bardziej.

Art. 4
O piątym przykazaniu kościelnym

270. Co nakazuje Kościół przez piąte przykazanie: Kościół i duchowieństwo w potrzebach wspomagać?

Przez piąte przykazanie kościół przypomina wiernym przykazanie Boskie, żeby pomagali Kościołowi i duchowieństwu w potrzebach doczesnych, według szczegółowych postanowień i chwalebnych zwyczajów.

271. Dlaczego nakazuje się to?

To się nakazuje dlatego, ponieważ sprawiedliwość wymaga, żeby wierni sługom Bożym, pracującym dla ich zbawienia, dostarczali środków potrzebnych do pokrycia wydatków na służbę Bożą i na przyzwoite utrzymanie.